Физикадан вертуалды зертханалық жұмыстарды жасауда Macromedia Flash бағдарламасын қолдану әдістемесі

Мысал. Хабарламаның  нәтижесінде  алынған  ақпарат «Бұл   жоғарғы  оқу орнының 1-курсына арналған жалпы физика оқулығы»,  ақпараттың    қабылдағышына   тәуелді:

А)  бұл  хабарламадан  үш жастағы   бала, мүлдем  нөлге  тең   ақпарат    алады;

В)  жоғарғы  сынып  оқушысы   хабарламадан   аз ғана   алуы  мүмкін;

Г) ЖОО-ның  1-курс  студенті,   әрине,  ең  көп   ақпаратты   алады;

Д) Оқулықты оқу  кезінде 2-курс  студентінде  тезарус  көп  өзгермейді;

Ж) Жалпы физиканы жақсы білетін адам  үшін, 1-курс  үшін  жазылған   оқулық  ешқандай  ақпарат  бермеуі  мүмкін (оның тезарусы  өзгермейді).

Мысалдан  қабылдағыштың   қасиеттеріне   байлансыты  хабарлама    құру  қажеттілігі  туралы   қорытынды   шығады,   яғни   жекелеп   оқыту     неғұрлым   жоғары   нәтижелер  береді,  сондықтан   оқу    барысында  дифференциалдау,   жеке  ерекшеліктері   бойынша   топтарды  іріктеп  алу   талап  етіледі.   

Мысал. Түсініктерді  қабылдау  үшін   білім   алушының   бойында  болуы  тиіс   медициналық  тезарусты (түсініктер  жиыны)   анықтайық:

А) механикалық  қозғалыс 

В) Бірқалыпты  түзу сызықты  қозғалыс 

В) Келесі   анықтамадан  механикалық  қозғалысты  қорытып  аламыз:    белгілі   бір  уақыт аралығында    дененің   басқа  денелерге  қатысты   орын  ауыстыруын    механикалық  қозғалыс   деп  атайды.  Демек,  білім   алушы «механикалық  қозғалыс» түсінігін иегру үшін    ең  кемінде «физикалық   дене» басқа денелерге қатысты   дене  орналасуының қатыслығымен» «уақыт» сияқты  физикалық түсініктер мен    қору   болуы    ти іс.  

Б)  дене   бірлік  аралығында  бірдей   жол жүретін   түзу сызықты   қозғалыс  бірқалыпты  деп аталады. Демек,  білім   алушы «бірқалыпты   түзу  сызықты қозғалыс» түсінігін игеру үшін  ең  кемінде «механикалық  қозғалыс», «траектория», «материалды   нүктенің   түзу  сызықты    қозғалысы», «жол», «уақыт   пен   жолды   өлшеу  әдістері»   сияқты   физикалық   түсініктер  мен  білім   қоры  болуы    керек.

4.Процестерді анықтаған бірмағыналы жолдар бойынша    бағытталатын  ақпаратты   басқарушы  ақпарат   деп   атайды.  Мұнда  командалық  сигналдар,  бұйрықтар   және  тағы  басқа  қатысты.  Мұндай ақпаратты қабылдау үшін қабылдағышта  даярланған    тезарус болуы  тиіс  және  сигналды команданың  орындауға   қабілетті   болуы   керек.

Тәжірибелік  мысал  ретінде  лекция  сабақтары,  семинар   сабақтары,  өзіндік  жұмыс   сияқты   оқу   пәндерінің   түрлерін  өткізу   игеретеін    талдайық.  

Лекция сабақтарында  оқушыны   білім  алушыларға    белгілі  бір  зат    туралы   мәліметтер мен  білім   қорын   кеңейте   отырып,   мағыналық   ақпарат береді,  сонымен  қатар  оқушыны  білім  алу процесін  алдын–ала ойластырылған, анықталған жол  бойынша бағыттауға   тырысады,   яғни  басқарушы   ақпаратқа  сүйенеді.  

Семинар  сабақтарында    оқушылар  сыныптастарының    дүниетамын   кеңейте отырып, алдын-ала дайындалған хабарламаны   дайындайды.  Яғни, оқушылардың негізгі бөлігі үшін мағыналық ақпарат  қолданылады. Оқытушы тағы да оқу процесін алдын-ала   ойластырылған,  анықталған  жол   бойынша   бағыттайды,  яғни  басқарушы  ақпаратқа  сүйенеді.   Баяндауышы   нақты  мақсатқа  жету  үшін   (мысалы,  өз   білімін    кеңейту  үшін,   дүниетамын   арттыру   үшін,  жақсы баға  алу  үшін)   хабарламада  айтылған   ақпаратты   қолданады. Демек,   ол   үшін – бұл   мақсаттық   ақпарат. 

Оқушы  өздік  жұмысты  орындау    кезінде   өз  білімін   толықтырады,  яғни,   ақпарат  мағыналық жағынан  сипатталады.  

«Ақпарат»  пен  «білім»   түсініктерінің  айырмашылығы  неде?

Орыс  тілінің   түсіндірмелі  сөздігі «білім» терминін «білу»   терминінен  шыққан    деп   түсіндіреді,   яғни біреу   не  бір  нәрсе  туралы  мәлімет    алу. 

Энцеклопедиялық  сөздікте «білім»   түсінігі   тіршілік  етудің  формасы және   адмның   танымдық    қызметінің   нәтижесінде   жүйелеу ретінде  ұсынылған философиялық  сөздікте «білім  түсінігі»   адамдардың   рухани,  материалдық   және  қоғамдық  қызметінің  өнімі, адамдардың  және  табиғи  әлемнің  байланысы мен  объективті   қасиеттерінің   таңбалық  формадағы   тамаша    бейнесі»   ретінде  анықталады. 

Бұл  барлық  анықтамалар  «білім   және  ақпарат»   түсініктері  туысқан дейтін ойға жетелейді, алайда материалды  тасымалдағышпен   көрсету   формасымен  ерекшеленеді. 

«Білім»   үшін   мұндай   тасымалдағыш  ішкі    субъектілі есем  болып  табылады. «Ақапарат»  түсінігі білім» түсінігіне қатысты туысқан   болып табылады. «Білім»  түйсігінен  «ақпарат»  түйсігінің  түйсік   айырмашылығы оның сана субъектісімен байланысы болып    табылады. 

«Ақпарат»  және «білім»  түсініктерінің  семантикалық  жақындығы   бір  түсініктің сипаттамасын  екіншісін зерттеу үшін  қолдануға    мүмкіндік   береді,  яғни  білімді өлшеу   маңызы  болып табылатын   ақпараттану потенциалын қолдану. Мысалы,  егер  физиканың мектеп  оқулығында      көрсетілген білім туралы  сөз болса,  онда   текст   түрінде    берілген  бұл   білімді   мағыналық  ақпарат  деп  атауға  болады. Алайда  бұл ақпарат  оқулық  авторының білім  көрсеткіші болып  табылады,   және   ең  соңына  келгенде  оның  мазмұны    оқушылардың      білімдеріәне  айналуы  тиіс.  Қабылдағыштан  алынған  мағыналық  ақпарат саны    ақпарат тасымалдағыш (мектеп оқулығында көрсетілген оқу  материалы) оның    тезарусының    өзгеру   дәрежесімен анықталды,   яғни  оқушы  алған  білім мөлшері  оның   тасымалдағыштың   сондай-ақ     қабылдағыш   қасиеттеріне  байланысты.

Қолданылатын  әдістемеләк  сұрақтары,   анқытрақ  білім   беру  мазмұнының  сұрақтары   ақпараттары    туралы да,  оқу  білім  туралы  да  айтады,   бірақ  көп   жағдайда   «білім»   терминін  артық  көреді.   Ақпарат   және  білім түрлі түсініктерін  толғымен  баяндағаннан  кейін ақпараттық  технология   түсінігін   танып біліп   өтейік.

Ақпараттық  технология   түсінігі  ақпаратты  көрсету  және беру,   өзгерту,   өңдеу   технологиясы  ретінде  түсіндіріледі.  ХХ  ғасыр ортсында  ЭВМ-нің пайда болуымен  және  оларды  адамның ақпараттық  қызмет   сферасына    енгізуімен   ақпараттық  технология  дамыған   ортаның заңдылықтарына сәйкес   және    аз   мөлшердегі  шығын   мен ақпараттық   өнімді  мақсатты  түрде    құруды,   беруді  сақтау  және   бейнелеуді  қамтамасыз  ететін   принципті  жаңа    әдістермен тәсілдер  пайда болды. Мұндай ақпараттық  технологиялар  жаңа   деген  атқа  ие  болды.  

Жаңа ақпараттық технологиялар  ЭВМ қрылоғыларында     базаланатын  қоғамды  ақпараттандыруды дамытуға  жағдай  жасалынған.  Әдетте  жаңа  ақапарттық   технлогоиялар түсінігі  ақпарттық   өнімді ақпарттық   өнімді  мақсатты    түрде беруді,  сақтау  және  бейнелеуді  өңдеуді қамтамасыз  ететін мәліметтерді    өңдеудің  тәсілдерімен  құралдардың  жиынтығын білдіреді.  ЖАТ  өте  маңызды   орталық  орынды алатын  ЭВМ,   яғни  компьютер  болатын  түрлі  техникалық  құраладарды  қолдануды  ұсынады. Білім  беру  сферасын  ақпараттандырудың негізгі  бағыттарының  бірі ЖАТ-ты оқу   процесәін  басқарумен  оқытуда  қолдану  байланысты. 

Білім  беру  сферасындағы   ЖАТ  потенциалы  көп  жоспарлы   түрде  білінеді  және  келесідей  мүмкіндіктер алады.

• Дәстүрлі   пәндерді  оқытуға   өзгерістер енгіізу,   білім  беруді   таңдау  стратегиясымен  әдістемесін  жетілдіру 
• Оқытушы мен  оқушы  қызметінің  сипатымен  мазмұнын   өзгерту және оқу процесіндегі өзара әсерлі жаңа формаларды   ұйымластыру,    оқыту   тиімділігін  жоғарлату 
• Оқыту  процесін  басқаруды  жетілдіру 

Педагогикалық  білімнің   даму  процесін  үш  тарихи  кезеңге бөледі:

1. А.Я. Каменскийге  дейінгі  мерзім 
2. Каменскийден басқару  процесі   туралы  жапы  теория  ретінде  кибернетиканың  пайда болуына  дейін 
3. кибернетиканың пайда  болуына дейін қазіргі уақытқа  дейін.

Бұл    педагогикадағы сандық  теоряны,  сандық және  сапалық  теория  интеграциясын  құру,   компьютерлік   және  бағдарламалық  оқытуды қосу кезеңі.  

Жаңа  түсініктер   пайда  болады:    педагогикалық  кибернетика,  оқыту   технологиясы,   оқытудың   ақпараттық   технологиясы,    элек тронды  және  компьютерлік оқыту,  мектептік  информатика.  Егер  кибернетика  - бұл  көптеген   өзара байланысты  нысандарды   басқарудың жалпы заңдары туралы  ғылым  десе, онда  кибернетикалық   педагогика  оқу-тәрбие  процесін   педаогикалық   жүйелерді,  электронды есептеу  техникасын  қолдану  арқылы  кибернетикалық  негізде  оқыту   технологиясын    оптималды  басқару туралы  ғылым.

ЖАТ  негізгі  иедялары   мәіметтер  базасының  концепсияларында   базаланады.  Бұл   концепцияға   сәйкес,  адамның  ақпараттық     қажеттіліктерін  қанағаттандыру   және  өзгерістегі   нақты  әлемнің  адекватты  өз   көрсету  мақсатында МБ-да біріктірлігген     мәліметтер  ЖАТ   негізі   болып  табылады.  

ХХ ғасырдың  80  жылдары  табиғи   емес  интеллект  сласындағы  жетістіктердің арасында  білімді   пайдалануда   базаланатын көптеген  жүйелер  пайда  болады.  

«Білім   базасын  басқару  жүйелері»  деген  атауға   ие  болған. ББ   қолдану  мен  енгізу,   құруды   қамтамасыз  етеін,  аспатық   жүйелер  мен  білім  базасы  туындайды. 

Жаңа  ақпараттық  технологиялар  қызметінің әр түрлі   бағцыттарында   қолданылады. Ақапарттық  технологияның бар  түрінен  біздің  зерттеу затымыз, ең  бірінші,  білім  беру  сферасында  ЖАТ  қолдану,  яғни    оқытудың  жаңа  ақпараттық   технологиялары  болып  табылады.  

ОЖАТ – педагогиалық қызметтің  ұйымдық  қолданылуымен  базаланатын жаңа  компьютерлік  техниканың  жинау,  өңдеу,  сақстау,   тарату   әдістерімен  құралдарының   жинағы. 

ОЖАТ – құрайтын элементтер -  оқытудың   электронды  технологиясы   қазіргі  заманға  сай   электроника  құралдарының  көмегімен  оқыту. Оны  екі   негізгі  түрге  бөледі:  

• рецептивті  электронды  оқыту  -  қазіргі  заманға сай  электронды   техникалық  каналдары бойынша  берілетін,  білімді меңгеру  және  қабылдау 
• интерактивті электронды  оқыту -  адам машина диолг   формасындағы жүйені   оқытушы мен  оқушы  арасындағы  өзара әрекеті 

Қазіргі заман  интеракутивті   жүйелер  компьютерлік техниканы  қолдану  арқылы  құрылады  және  қатысу  әсерін  қамтамасыз  етеді.   Оқушылар   мұндай  жүйелерде  оқи   отырып,  күрделі  бағдарланған  жағдайдың  белсенді қатысушысы  болады және компьютер  көмегімен  оның   шығуына  және  өтуіне әсер  етуі  мүмкін. 

Оқытупьютерлік   технологиясы  техинкалық   құраладарынң  бірі компьютер  болып  табылатын   оқыту  жүйесі.  

Бұ л  жағдайда  компьютер  оқытудығ   техникалық  құралы  ретінде  қызмет  етеді. ОТҚ  түсінігін  анықтауда  ақпараттық  қатынасқа  тоқталамыз. Өйткені  қазіргі заманғы ОТҚ білімді   бақылауды    және  мониторингте, оқыту процесін  басқаруда,  қу  ақпартарын  көрсетуде   педагогтің   негізгі көмекшісі болып табылады. 

Қазіргі  дәуірдің  ерекшелігі- қарапайым  материалдық   нысандарға    сондай-ақ күрделі ақпараттық  жүйелерге қатысты қызметтік   тізбектілік дәрежесін ұлғайтуы.

ОТҚ  анықтаудм  бір  мәнділіктің  алдын  алу  үшін,   техникалық  оқыту құралдары  түсінігінің терминологиялық аспектісін  қарастырамыз. 

Бұ л  анықтамалардың  саны көп, олардың  көпшілігі өздерінің   негізі  бойынша   ұқсас  болпып  келеді. 

Кең мағынасында    қызмет  құралдарын   қажетті  өнім мен    субъект  арасында    тұрғанның бәрін  жатқызамыз.  Басқаша  айтсақ, егер  сол  немесе    басқа  Акт   осы  мақсатқа  алып  келсе,    онда  ол   қызметке  қатынасы  бойынша   құрал  болып  енеді.

Құрал  түсінігі   барыннша  тар  мағынасында    қызмет   құралы  деген мағына  білдіреді.  ОТҚ  осы  тар  мағңынада  педагогикалық   қызметтің  құраладары  болып   табылады.  Педагогикалық   әдебиетте  кейде  оқыту  қызметінің  техникалық  құралдары   деген  термин   қолданады,  ол  оқыту  қызметі   және  оқу   қызметі  деп бөлінеді. 

Оқытудың  техникалық  құралдарына  жаттықтыру немесе  басқару,  ақпараттық   қызметін   орындайтын,  құрылғылармен   заттар жинағы  жатады.  Сондықтан  ОТҚ  тағайындалуы  бойынша   қакпараттық,  басқарушы   және  жаттықтырушы   деп   жіктеуге  болады. 

«Оқытудың техникалық  құраладары»  түсінігі  көлемінің  шектелуіне  қарамастан  бұл   анықтауларды е кі  топқа бөлуге  болады:

• компьютерлер идеомагнитафондар, диапроекторлар,   гарфопроекторлар және басқа да ұқсас аппаратуралар ОТҚ   жатқызатын  анықтамалар   жатады.
• Оқытудың  техникалық   құралдарын  арнайы оқулықтарының    жинағы және  осы  оқулықтағы  ақпаратты  іске   қосуға  арналған сәйкес   аппаратуралары   деп  түсінетін  анықтамаларды  жатқызуға  болады.   Арнайы  оқулықтар   дидактикалық  ақпараттық   құралы   болып  табылады.  

Мұндай анықтамаларды  негізделген деуге болады, өйткені   дидактикалық   ақпараттық   құралдары  мен  сәйкес  аппаратура  бір-бірсінсіз  қолданылмайды. Тек  мына  жағдайда,  мысалы  бұл  аппаратура оқыту  нысаны   болып     табылатын  жағдайда  ерекшелік  құрайды.   Дидактикалық   ақпараттық   құралдарды   ОТҚ   жүйесінің   элементі  ретінде  тағайындалуы – қол  жетпейтің  немесе   аз   қол  жетімді    түрде   формада    сезім ағзаларымен  жүзегке   асыруға  арналған  оқу   ақпаратын  сақтау    және  бекіту.