Жасыл даму бағдарламасы

4.5. Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, мiндеттерге, нәтижелер көрсеткiштерiне  қол жеткiзуге жауапты мемлекеттiк  және өзге органдар     

 Қоршаған  ортаны қорғау министрлiгi, Ауыл  шаруашылығы министрлiгi, Индустрия  және жаңа технологиялар министрлiгi, Экономикалық даму және сауда министрлiгi, Мұнай және газ министрлiгi, Қаржы министрлiгi, Туризм және спорт министрлiгi, Сыртқы iстер министрлiгi, Төтенше жағдайлар министрлiгi, Байланыс және ақпарат министрлiгi, Iшкi iстер министрлiгi, Бiлiм және ғылым министрлiгi, Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi, Денсаулық сақтау министрлiгi, Көлiк және коммуникация министрлiгi, Жер ресурстарын басқару агенттiгi, Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдерi, «Қазақстан темiр жолы» ұлттық компаниясы» акционерлiк қоғамы.

5. Бағдарламаны iске асыру кезеңдерi     

  Бағдарламаны iске асыру екi кезеңде жүзеге асырылады. 
      Бiрiншi кезеңде (2010 - 2012 жылдар) табиғи ортаның ластану деңгейiн оның сапасын басқару жүйесiн оңтайландыру, экологиялық орнықты даму тетiктерiн құру, қоршаған ортаны ластайтын iрi өнеркәсiп кәсiпорындары үшiн ең үздiк қолайлы технологиялар негiзiнде нормалауға көшу жөнiнде нұсқаулық пен жоспар әзiрлеу және жануарлар дүниесiн, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, тиiмдi пайдалану ормандарды қорғау және өсiмiн молайту жолымен азайту жөнiндегi жұмыстар мен ұйымдастыру iс-шаралары көзделген. 
      Екiншi кезеңде (2013 - 2014 жылдар) табиғи ортаны басқару сапасын жақсарту, орнықты даму тетiктерiн iске асыру және жетiлдiру жөнiндегi жұмыстарды жүргiзу, қолда бар үздiк технологияларды енгiзу, қоршаған орта сапасының мақсатты көрсеткiштерiне және қоғамның экологиялық орнықты дамуын қолайлы деңгейге қол жеткiзу көзделген.

5.1. «Жасыл экономиканы» дамыту     

 «Жасыл экономикаға»  көшу климаттың өзгеруiне негiзделген  проблемаларды шешуге ықпал етедi. Бұл ретте, жоспарлау және жобалау үдерiстерiне төмен көмiртектi экономика мен парниктiк газдар шығарындылары көлемiне жаңа жоспарлар мен жобалардың әсер ету қағидаттарын есепке алудың мiндеттi талаптарын енгiзу көзделiп отыр. 
      Таза технологияларды ендiру және ресурс үнемдеу жүйесiн құру үшiн Қазақстанның төмен көмiртектi дамуы жөнiндегi шаралар кешенiн әзiрлеу, көмiртегi бiрлiктерiнiң тiзiлiмiн жүргiзу жөнiнде бағдарламалық кешендi сатып алу және оған қолдау жасау қажет. 
      Энергия үнемдеу технологияларын енгiзу тек өнiм шығынын төмендетiп, бәсекелестiктi жоғарлатып қана қоймай, ол отын-энергетикалық кешеннiң орнықтылығын арттыруға және экологиялық жағдайды жақсартуға ықпал етедi. Энергия тиiмдiлiк пен таза технологияларға бағытталған бәрiн қамтитын шаралар пакетi экономика мен қоғамға жақсы әсер етедi, елдiң экологиялық қауiпсiздiгiн арттырады, климаттың өзгеруiнiң терiс салдарларын азайтады. 
      Кешендi экологиялық рұқсат беруге енгiзiлген ресурс үнемдеу көрсеткiштерi 2014 жылы 1 дананы құрайды.

5.2. Қоршаған ортаның құрамдауыштары мен халықтың 
денсаулығына антропогендiк әсердi азайту     

 Қалалардың  басты магистральдарында көлiк  ағынын («жасыл ағын») автоматтандырылған  басқару жүйесiн құруды қоса  алғанда, автокөлiктiң терiс әсерi азаяды, iрi өнеркәсiптiк кәсiпорындардың көздерiнде және санитариялық-қорғау аймақтарында эмиссияларға автоматтандырылған тәулiк бойы бақылау енгiзiледi. 
      Атмосфераға зиянды заттардың шығарындыларын төмендету пайызы 2014 жылға қарай 2009 жылмен салыстырғанда 5,9 %-ды құрайды. 
      Су ресурстарының ластануын төмендету үшiн iрi қалаларда және елдi мекендерде суды пайдалану, су бұру және кәрiздiк тазалау құрылыстары жүйелерiн салу, қайта жаңарту және жаңғырту жөнiндегi жобаларды iске асыру, ел аумағындағы су объектiлерiнiң экологиялық жай-күйi мониторингi және бақылауды, оның iшiнде ғарыштық бақылау технологияларын пайдалана отырып бақылауды қамтамасыз ету жөнiнде бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру қажет. 
      Ластаушы заттар төгiндiлерiнiң деңгейi 2014 жылға қарай 2009 жылмен салыстырғанда 3,2 % құрайды. 
      Республикада қалдықтарды басқаруды жетiлдiруге қатысты алдын алу тәсiлi мен қалдықтарды азайтуды жаппай енгiзуге екпiн беру керек. Экологиялық таза технологияларға өту жөнiндегi шаралар кешенiн әзiрлеу, қалдықтардың түзiлуiн төмендету және оларды өңдеуге бағытталған өндiрiс және тұтыну қалдықтарын басқару жөнiнде iс-шаралар жоспарын әзiрлеп, енгiзу керек. 
      Тиiмдi басқарудың шарты - республикадағы бар қалдықтардың түрлерi туралы толық ақпараттың болуы. Қалдықтарды кәдеге жарату және өңдеуде кәсiпорындарды көтермелеу мақсатында қалдықтарды кәдеге жарату және өңдеуде кәсiпорындарды ынталандыру тетiктерiн әзiрлеу керек және игерiлген карьерлерге, шахталарға аршынды жыныстарды орналастыру, оларды автомобиль жолдарын, қорғау бөгеттерiн және құрылыстар салуға, ұсақталған тастарды өндiруге, халыққа сатуға т.б. пайдалану сияқты өнеркәсiптiк қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату жұмыстарын жалғастыру керек. 
      Коммуналдық қалдықтарға қатысты жергiлiктi билiк органдарының коммуналдық қалдықтарды бөлек жинаудың, сұрыптаудың, кәдеге жаратудың, өңдеудiң және экологиялық қауiпсiз жоюдың тиiмдi жүйесiн ұйымдастыру үшiн жауапкершiлiктерiн күшейту қажет. 
      2014 жылға қарай қалдықтарды түзiлуiне қатысты оларды өңдеу үлесi 21,9 %-ды құрайтын болады.

5.3. Табиғи экожүйелердi сақтау  және қалпына келтiру     

 Климаттың  өзгеруiне бейiмделу климаттың  өзгеруiне қарсы күрес жөнiндегi саясаттың түйiндi элементтерiнiң  бiрi ретiнде қаралады. 
      Қазақстан үшiн табиғи-шаруашылық жүйелер мен экономика секторларының климаттың өзгеруiне тәуелдiлiгi проблемасы жыл сайын өсiп отырғандықтан, бейiмделу шаралар тұтас кешенiн көздеу қажет. 
      Климаттың өзгеруiнiң жаhандық проблемасын шешу және озон қабатын қорғау үшiн Киото хаттамасының талаптарын импелементациялау мақсатында парниктiк газдар эмиссияларын азайтуды қамтамасыз ету әрi экономиканы төмен көмiртектi дамыту және Қазақстанның аумағында климаттың болашақта өзгеруiн сценарийлер ретiнде сандық бағалауды орындау жоспарланып отыр. 
      2014 жылға 1992 жылмен салыстырғанда қарай парниктiк газдардың шығарындылары көлемiнiң асырылмауы 96%-ды құрайды. 
      Жердiң шөлейттенуi мен жұтаңдануына қарсы күрес саласында егiстiк жерлердiң құнарлылығының, шөлейттенуге, эрозияға, сорлануға, ластануға және басқа да антропогендiк факторларға бейiмдiгiнiң заманауи жай-күйi бойынша оларға толық түгендеу жүргiзу қажет. 
      Жерлердiң шөлейттену және жұтаңдану алаңының өзгеру серпiнi 2014 жылға қарай 0,05 га-ны құрайтын болады. 
      Жабайы тұяқты жануарлар мен киiктердiң сирек кездесетiн және құрып бара жатқан түрлерiнiң популяциясын және олар мекендейтiн жерлердi сақтау үшiн қолданыстағы заңнамаға сәйкес жыл бойы қорғауды қамтамасыз ету қажет. 
      Жануарлар әлемiн қорғауды қамтамасыз ету бағыттарының бiрi аңшылық шаруашылықтарының қорықшы қызметтерiнiң күш-жiгерiмен бекiтiлген аңшылық алқаптарында жануарлар әлемiн қорғау болып табылады. 
      Сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген жабайы тұяқты жануарлар мекендейтiн жерлерде олардың санын көбейту 2014 жылға қарай: 
      тоғайдағы асыл марал - 2 %-ды; 
      құлан - 4 %-ды; 
      жайран - 4 %-ды; 
      арқар - 2 %-ды құрайды; 
      киiктер санының өсуi 2014 жылға 10 %-ды құрайды. 
      Биологиялық су қорлары мен ресурстарын есептеудi ұйымдастыру тұрақтандыру жөнiндегi шаралар шеңберiнде балық шаруашылығы су тоғандарында балық өсiру жұмыстары ұйымдастырылып, балық ресурстарын мемлекеттiк есептеу жүргiзiледi, балықтың тiршiлiк етуi мен көбеюi үшiн оңтайлы жағдайлар жасау жөнiндегi және браконьерлiк пен биологиялық ресурс объектiлерi мен өнiмдерiнiң заңсыз айналымын анықтау, болдырмау жөнiндегi iс-шаралар жүзеге асырылатын болады. 
      Мемлекеттiк тапсырыс бойынша кәсiпшiлiк бағалы балықтардың өмiршең шабақтарын табиғи су айдындары мен су қоймаларына шығару 2014 жылға қарай 170,0 млн. дананы құрайды. 
      Маңайдағы аумақтарда қорық режимiн орнату мақсатында суда жүзетiн және су маңайында жүретiн құстардың, оның iшiнде сирек кездесетiн және жойылып бара жатқан түрлерiнiң тамақтану және ұя салу орындары болып табылатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтар кеңейтiлетiн болады. 
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар: 
      жаңаларының саны - 13 аумақ 
      кеңейтiлетiндерiнiң саны - 7 аумақ. 
      Орманды өрттен және орман заңнамасының бұзылуынан қорғаудың, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғаудың тиiмдiлiгiн арттырудың негiзi осы бағыттағы iс-шаралар кешенiн жүзеге асырушы жер бетiндегi және авиациялық қызметтiң пәрмендi жүйесiн ұйымдастыру болып табылады. 
      Тиiмдiлiктi арттыру ормандарды өртке қарсы жайластыру, оның iшiнде өртке қарсы айрықтарды, минералданған жолақтарды белгiлеу және оларды күтiп ұстау, орман шаруашылығының және өртке қарсы мақсатындағы Жолдарды жөндеу, сондай-ақ негiзiнен биологиялық әдiстердi пайдалану арқылы орманды зиянкестер мен аурулардан қорғаудың белсендi тәсiлдерiнiң қолдану жөнiндегi iс-шараларды өткiзу жолымен қамтамасыз етiледi. 
      Орман зиянкестерi орналасқан ошақтардың аумағындағы ағаштарды сақтау үшiн қорғаудың биологиялық әдiстерiн қолдана отырып, күрестiң жою аралары жүргiзiлетiн болады, орманды патологиялық тексеру жүзеге асырылады. 
      Орманды молықтыру егу мен отырғызу тәсiлiмен ағаш дақылдарын салу, сондай-ақ ағаштардың табиғи қалпына келуi үшiн қолайлы жағдайлар жасау жолымен жүзеге асырылады. Орманның табиғи жолмен қалпына келуiне жәрдемдесу ағаш кесетiн жерлердi өңдеу кезiнде жас және өсiп келе жатқан құнды шаруашылық тұқымдарын сақтау, тұқымның өсуiне жағдай жасау мақсатында топырақты iшiнара өңдеу және кесiлген жерлердi қоршау арқылы жүргiзiлетiн болады. 
      Ағаш отырғызу көлемi 2014 жылға қарай 65 мың га-ны құрайды. 
      Облыстар бөлiнiсiнде жергiлiктi орындаушы органдардың қарамағындағы мемлекеттiк орман қорының аумағында ағашты қалпына келтiру көлемi 2-кестеде көрсетiлген.

2-кесте 
мың га

      Мемлекеттiк ұлттық  табиғи парктер (бұдан әрi - МҰТП) және мемлекеттiк табиғи орман  резерваттарының (бұдан әрi - МТОР), Сандықтау оқу-өндiрiстiк орман  шаруашылығының және «Жасыл аймақ» республикалық мемлекеттiк кәсiпорнының аумағында орманды молықтыру көлемi 3-кестеде көрсетiлген.

3-кесте 
мың га    

      Облыстар бөлiнiсiнде  мемлекеттiк орман қорының аумағындағы  орманды қорғауға, сақтауға және  молықтыруға, елдi мекендердi көгалдандыруға, жасыл аймақтар, саябақтар, скверлер  және қорғау желектерiн құруға бөлiнген жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты 4-кестеде көрсетiлген.

4-кесте 
млн. теңге