Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Апреля 2014 в 00:56, курсовая работа
Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі-Түрік қағанаты
Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды. Авар қағанатын жеңген соң
“Теле сөзінің мағынасы.Түрік(Қытай шежіресі)
Әбілқайыр өлгенен соң Батыс Сібірде билік өтті- Ибақ ханға
Жібек сауда жолына «Ұлы» сөзінің қосылу себебі: Шығыс пен Батысты байланыстырды
Б.з.б. ІІ-І ғасырларда Қытай елімен сауда байланысын жасаған:Үйсін мемлекеті
Жібек жолының басы басталатын аймақ: Қытай жеріндегі Хуанхэ өзені
Жібектің бүкіл Евразияға әйгілі болған кезеңі- ҮІғ.
Қытай елінен алғаш рет жібек артқан керуендер Батысқа қарай жолға шыққан ғасыр: б.з.б. І ғасырдың ортасы
Жібек сауда жолы арқылы ерте кезден көп елге тараған қазіргі кезге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі: қытай немесе болгар бұрышы
Ұлы Жібек жолында сауданың өркендеуіне байланысты Қытайдан басқа жібек өндіру жандана бастаған өңір:Кавказ жері
Ұлы Жібек жолының б ойындағы Испиджабтан шыққан сауда жолы бөлінді:екі тармаққа
Ұлы Жібек жолының бәсеңдеуіне ықпал еткен жағдай:Монғол шапқыншылығы
Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан мұсылман, христиан, буддизм т.б. діндердің жерлеу орындары, діни орындары ашылған қала: Тараз
Ұлы Жібек Жолының Оңтүстік бағыты Ферғана,Самарқан ,Иран,Ирак елдері арқылы шықты:Жерорта теңізіне
Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел: Соғды
Жібек жолы арқылы соғдылар түріктерден үйреніп менгерді: мал өсіруді
Ерте орта ғасырларда Жетісу жерінде теңге шығаруды дамытқан-Түркештер
Соғды тілінде жазылған қол жазба Жібек жолы арқылы жеткізіліп, осы уақытқа дейін сақтаулы тұрған ел: Жапония(Нарға қаласы)
Жапонияның қай қаласында жібек сататын орындар болған- Нарға
Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралары табылған қала: Тараз
Қытайдың әдемі фарфордан жасаған, көздің жауын алатын ыдыстары табылған қалалар- Талғар, Испиджап, Отырар
Ұлы Жібек жолының бойындағы әр түрлі діни нанымдарға байланысты мешіт , медереселердің орындары табылған қалалар- Испиджап, Баласағұн, Тараз
Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі: б.з.б. ІІ ғ.ортасы
Қытай императоры У-Дидің 138ж. Жібек жолы арқылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі қайтып оралды: 13 жылдан кейін
Алғашқы кезде сауда жолында елшіліктер арасында ақша, құнды сыйлық орнына жүрген аса бағалы тауар: жібек
Қазақстанның Оңтүстік-Шығысындағы Шығысқа шығатын керуен жолының негізгі қақпасы: Жетісу
Ұлы Жібек жолының Батысқа шығатын басты қақпаларының бірі- Оңтүстік Қазақстан
Ұлы Жібек Жолының тармақтары түйісетін сауданың басты орталықтары- Испиджап, Тараз
Қытай қалаларында сауда отарлары болған- Соғдылар
Жібек жолының Қазақстандағы Солтүстік–шығыс тармағы арқылы Монғолияға Мөңке хандығына барып қайтқан елші: Рубрук
Христиан, Мұсылман, Буддизм, т.б. діни наным-сенімде жерленген адамдардың мүрделері мен діни орындары табылған қала- Тараз
XVIII ғ. Басында Жібек жолындағы сауданың бәсеңдеп, қалалардың әлеуметтік экономикалық жағынан күйреуіне алып келген оқиға: Монғол шапқыншылығы
Ұлы Жібек жолы қатынасының әлсірей бастауына әсер еткен басты оқиға: ХVІІ ғасырдан бастап теңіз жолдарының ашылуы
Қытай императоры жібектен жасалған әшекейлі киімдерді сыйлық ретінде жіберді:Иран шахына
Ұлы Жібек жолы бойында қалалар мен елдімекендер арасында сауда байланысының дамыған кезі- Х-ХІІғ.ғ.
Қытай жылнамаларындағы Испиджап қаласы Махмұд Қашқари жазбасындағы атауы: сайрам
10-12ғ қалалардың дамуында өзіне тән ерекшелік-Орталыққа және Шығысқа қарай таралуы
Тараз қаласының алғаш аталуы- 568ж
Оңтүстік қазақстанда қалалардың топтаса орналасқан жерлері- Арыс өзенінің Сырдарияға қосылатын тұсы
Орта ғасырларда Отырар қаласы орын тепкен аймақ- Фараб
Орта ғасырларда Осбаникет қаласы орын тепкен аймақ- Кенже
Орта ғасырларда Қарнақ, Қарашық, Шур қалалары орналасқан аймақ- Шауғар(Иасы)
Орта ғасырларда қалалық мәдениет дамыған аймақтар- Жетісу, Оңтүстік Қазақстан
Дамыған Орта ғасырларда көлемі 30га. асатын қалалар- Испиджап, Отырар, Сауран
Дамыған Орта ғасырларда көлемі 10-30га. дейінгі қалалар- Бурук, Хурлуг
Дамыған Орта ғасырларда көлемі 10га. жетпейтін қалалар- Алмалық, Лавар, Арасан, Ақтам, Қапал
Жетісу қалаларын алғаш рет сипаттаған қытай тарихшысы- Сюань Цзянь(630ж)
Х-ХІІғ.ғ. қалалар дамуының өзіне тән бір ерекшелігі- Отырықшы мәдениеттің Қазақстанның орталық және шығыс аймақтарына таралуы
Ұлытау етегінен табылған қала жұрты- Бесқамыр, Аяққамыр
Кеңгір өзенінің бойынан табылған қалалар- Сарайлы, Торайлы
Х-ХІІғ.ғ. қалаларындағы басты бір жаңалық- Мұсылман дінінің енуіне байланысты мешіттердің пайда болуы
XI-XII.ғ. жататын “қоржын үй” табылған қала Құйрықтөбе
ХІІғ. тұрғын үйлеріндегі тағы бір ерекшелік- Дөңгелек және тік бұрышты темір ошақтар
Орта ғасырларда ошақтар безендірілді- геометриялық және өсімдік өрнектерімен
ХІІғ. лас суды ағызуға арналған құбыр- Ташнау
Орта ғасырларда ғимараттарды өрнектеуге арналған оюланған кірпіш- Терракота
X.ғасырға жататын шыны
1217-1218жж. Хорезм шахы Мұхамед
Текеш қай қалада теңге
Терракота кеңінен қолданылған ғасырлар XI-XII.ғ
Боран мұнарасы қай ғасырға жатады X-XI.ғ
Хғ. аяғы мен ХІғ. басында Жетісу халқы жаппай мұсылмандыққа көше бастаған кезде салынған ғимарат- Боран мешіті
Бабаджа-қатын мен Айша-бибі кесенелері жақын орналасқан қала Тараз
Қазір мұражайға айналдырылған Шығыс моншасы Түркістанда
Х-Х1 ғасырларда әйнек жасау кәсібі дамыған қалалар Отырар, Тараз, Иассы
Х-ХП ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашыларының жетістігі шыны (әйнек)
Х-ХІІғ.ғ. шыны ыдыстарды жасау тәсілі- Үрлеу және қалыпқа құю
Х-ХІІғ.ғ. темір ұсталығының орындары табылған қалалар- Алматы, Талғар
Х-ХІІғ.ғ. темір ұсталығының болғандығын дәлелдейді- Көрік сынықтары, темір қыздыратын ошақтар
Орта ғасыр қолөнерінде дамыған кәсіптердің бірі- Сүйек ұқсату
Х-ХІІғ.ғ. сүйектен жасалған бұйымдардың ішінде көбірек кездесетіндері- мүйізден жасалған әшекейлер
Сүйектен жасалған түйреуіш, шахмат тастары табылған қала- Талғар
Орта ғасырдағы діни сәулет құрылысы- моншалар
Х-Х1 ғасырлар аралығында Боран мұнарасы салынды: Жетісуда
Бабаджа қатын кесенесінің салынған мерзімі Х-Х1 ғғ.
Х-ХП ғасырларда Қазақстан аумағында көлемі жағынан ірі қалалар Испиджаб, Отырар
X-XII ғасырларда ірі және кіші қалалардың Сырдария, Шу, Талас өзендерін жағалай орналасуы қай саланың дамығанын көрсетті егіншіліктің
ХІҮғ. аяғы мен ХҮғ. басында Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі -700мың шаршы метр
Х-ХП ғасырларда Таразға жақын жерде салынған кесене Айша Бибі
Өзінің алғашқы құрылыс жүйесін сақтаған ескерткіштер- Айша-Бибі, Бабаджа-Қатын
Аңыз бойынша Айша-Бибінің шамамен өмір сүрген кезеңі- ХІғ-ХІІғ.
Отырар, Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады: Х ғасырға
Х-Х1 ғасырлар аралығында Жетісуда салынған мұнара Боран
Мұсылман дінінің енуіне байланысты пайда болған ғимарат: мешіт
XI ғасырларда сәулет өнерінде – терракота: Өрнектелген кірпіш
X-XII.ғ Бабаджа-қатын және
VI-IX ғасырларда түріктердің
Оңтүстік Қазақстанда маңызды сауда орталығы болған “көпестер” қаласы атанған қала Тараз
Орталық Қазақстандағы Алаша хан мен Жошы хан мавзолейлері қай ғасыр ескерткіштеріне жатады XIV-XV ғғ.
XI-XIIғасырларға жататын
Х-ХІІғ.ғ. қыш құмыра жасайтын шеберханалары бар қалалар- Отырар, Құйрықтөбе, Талғар, Тараз
Х-ХІІғ.ғ. сауданың басым түрі- Айырбас сауда
Шаштан(Ташкент) басқа елдерге сүйектен жасалған заттар шығарылса, ал мұнда түріктердің былғарысы, қымбат аң терілері әкелінгенін жазған- Әл-Макдиси
Х-ХІІғ.ғ. Әл-Макдиси деректерінде ақ маталармен сауда жасайтын орындары болған қалалар- Ферғана мен Испиджап
Х-ХІІғ.ғ. Әл-Макдиси деректерінде ешкі түбіттерімен айырбас сауда болатын қала- Тараз
Х-ХІІғ.ғ. қалалық отырықшылық мәдениеттің дамығандығын білдіретін басты көрсеткіш- Сауда
Қолданбалы өнердің құрылыс материалы- Сары топырақты балшық және ғаныш
Арыстан бейнесі бедерленген терракоталық тақталар табылған қала- Қызылөзен
Мұсылман дінінің әдет-ғұрып, салт-дәстүрлері орындалатын қасиетті ғимарат- Мешіт
Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың Х ғасырдағы қалаларында мешіттердің көптеп салына бастағандығын жазған араб ғалымы: Әл – Макдиси(араб-парсы жазба деректері)
Ең ертедегі мешіт орны табылған қалалар- Құйрықтөбе, Тараз маңындағы Өрнек қаласы
Қожа Ахмет Яссауидың ұстазы- Арыстан баб
Шаға қорымы табылған жер-Түркістан
Киіз үй туралы хабар береді-Қытай және араб деректерінде
Қайрақ салынатын зат –ШонданайПышақ-ҚындаМылтықтың оқ дәрісі-Оқшантайда
Алматы қаласында Шығыс моншасы жобасымен салынған- Арасан моншасы
Академик Байпақовтың зерттеуі бойынша ҮІІ-ҮІІІғасырлар арасында басталып, Қарлұқ қағанаты кезінде, яғни 766-893ж.ж. арасында салынып, бітпей қалған құрылыс- Ақыртас
Аңыздарға қарағанда Алан-Хазар деген жігіттің сүйікті қызына арнап салдырған сарайы-Ақыртас
Құдықтардың басына салынған күмбездер-Сардоба
Мырзашөл сауда керуен жолы бойында салынған сардобалар-Мырзарабад, Якка
Иассы қаласы Түркістан деп аталды- ХІҮ ғасырдан бастап
IХ-ХПI ғ басында Қазақстан даласында
қалалар салу мәдениетінің
Патша сарайы мен әкімшілік басқару орындары орналасқан қаланың орталық бөлігі - Цитадель
Түрлі кәсіп иелері мен кіші билеуші топ өкілдері қызметкерлері тұрған қала бөлігі – Шахристан
Еңбекші халық орналасқан қала бөлігі-Рабад
Йасы қаласының орнында IV-Xғ болған елді-мекен-Шаухар
Йасы қаласының п.б уақытысы – IX-Xғ
6-9 ғасырда Сырдария бойында
Конгу Тарбан деген түрік
Архитектура латын сөзінің мағынасы: Құрылысшы
VII-VIII ғасырда салынған Тараз қаласынан 40 км жерде орналасқан: Ақыртас
6-9 ғасырда салығын Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасы арасында орналасқан ғимарат: Білеулі
9 ғасыр ІІ жартысында салынған
сыртқы көрінісі жартылай
Х ғасырда дуалы екі қатардан тұрғызылған қала: Баба-Ата
«Жыл 12 ай» бедерленген мыс алқаның(медальон) табылған жері- Баба-Ата қаласы
Түріктер кен қорыту ісімен таныс-5ғ бастап
Түріктерде қолбасшының жерлеу құрметіне қатысқандардың қойған белгісі: балбал
Көне түрік әліпбиінде әрі саны: 35
Көне түрік жазуы пайда болған уақыт:б.з.б І мыңжылдықтың ортасы
Көне түрік жазуы бүкіл халық игілігіне айналған уақытысы-8-9ғ аралығында
Жазба өнерінің дамуына байланысты түріктердің жазба әдебиеті дүниеге келді: б.з VIII ғасыр
Жібек жолының бұл тармағы Алтын Ордв кезінде негізгі сауда жолының біріне айналды:Қызылқұм ауылы Еділ бойы мен Кавказды байланыстырылған жол
Соңғы кездері Кемпіртас және Таскеліншектер деп аталып жүрген: балбал тастар
Балбал тастар көп кездеседі-Орталық Қазақстан мен Жетісуда
Көне түріктердің төл жазуы:Руналық жазу
Руна сөзінің мағынасы-Ескі,көне
Күлтегін жазуының авторы-Иоллығ тегін
Әкем Білге қағанға балбық тіктім деп жазған- Иоллығ тегін
Көне түрк дәуіріндегі тас мүсіндердің Орхон жазуындағы атауы-Балбық
Түрк қағандарының әскери саяси сипатын танытатын жартастағы суреттер- Салт атты жауынгерлер бейнесі
Салтанатты жиын өткізетін залдың аркаларында құдай суреттері болған қамал-Құйрықтөбе
Отыз ұланның адал достары! Мешін жылы елде жиырмадаеді деген жазу кездеседі- Талас жазуында
Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны: 200 астам
«Оғызнама» дастаны ІХ ғасырда аударылған тіл:Араб тілі
«Оғызнама» дастаны 6 ғасырда аударылған тіл-парсы
13ғ Оғызнаманы бірінші жазып қалдырған-Рашид-аддин
17ғОғызнаманы толық жазып
Х ғасырда ислам дінін алғаш рет мемлекеттік дін деп жариялаған мемлекет: Қарахан
Х-ХІ ғасырлар арасындағы қала мәдениетінің дамуында маңызды роль атқарды- Ислам
Жазба дерек хабарына қарағанда осы аймақтағы мұсылман дініндегі адамдардың мешіттерге баратыны айтылады- Отырар аймағы
Осы қала жұртының жанындағы зираттарды зерттегенде адамдардың мұсылманша жерленгендері анықталған- Құйрықтөбе
ХІІғ 2 жарт қыпшақтар арасында ислам діні кең түрде ене бастаған- Қыпшақ ақсүйектерінің Хорезммен жақындасуына байланысты
Қыпшақ орталығы Сығанақ қаласында өсіп шыққан ғұлама- Хисамаддин әл-Сығанақи
«Дін үшін соғыс» ұранымен араб қолбасшысы Насыр ибн Сейяр Қазақстанның Оңтүстігін басып алды: 737-748 ж.ж.
Орта Азия мен Қазақстанға ислам діні кеңінен тарай бастады: Арабтардың келуімен
Ғылыми зерттеулерге қарағанда, Қазақстанда, ертедегі діни наным дәстүрлері кең тараған аймақ:Жетісу
Арабтардың «дін үшін соғыс» деген ұранмен көрші елдерді жаулап ала бастаған уақыты: 633 ж.
714 жылы Шашты басып алған араб қолбасшысы: Күтейба ибн Муслим
Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың Х ғ қалаларында мешіттердің көптеп салына бастағандығын жазған араб ғалымы:Әл – Макдиси
Қазақ жерінде ғылым білім салаларының дамуына ықпал еткен дін: Ислам
Оңтүстік Қазақстанда ислам діні кең түрде дами бастаған уақыт: X ғ.
Х ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл: араб
VIII-IX ғасырда түрік жазуының
өмірде қолданылу аясының
Ислам дінінің таралуына байланысты араб жазуының түрік билеушілері арасында тез қабылдануы
Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған: Ұмай анаға
Жазба деректердегі мағлұматтарда олардың қамыс қаламмен және IX-X ғ ежелгі түрік жазуымен жазғанын көрсетеді: Қимақтар