Желілік технологиялар

·       көшірімді кеңейту, ауыстырушылық, атын өзгерту және файл мен ағаш каталогын жою;

·       файлдық архивпен жай директория сияқты жұмыс жасау, файлды тез арада архивке көшіруге болады немесе архивті дискке және файлды архивтен жоюға болады (ішіндегі архивті модификациялау);

·       Windows Commander меню командасына өз программасын жіберіп қосуға болады;

·       программа жіберу үшін командалық жолға MS DOS-тағыдай әр түрлі   параметрлер көрсетіледі;

·       файл іздеудегі функцияның кеңеюі;

·       текстегі файл тұрғызуын қарау (F3 пернесімен шақырылады) және он алтылық форматтағы  DOS кодының мүмкіншілігін Windows-тағыдай;

·       ZIP форматындағы файлды орамдау;

·       сыртқы программа жіберу үшін панель аспабын күйге келтіру және   Windows Commander-дың орындалуы;

·       Windows Commander программасындағы негізгі меню программасын жөнге келтіру;

·       ZIP, ARJ, LZH, GZ, TAR, RAR және ACE архиві сыртқы программа үшін қосылуы;

·       желілік, локальдық және Интернет ресурстарымен сізді компьютеріндегі диск секілді жұмыс.

 

 

Windows Commander – ОЖ-гі Windows-тың жұмыс аспабы.

Windows Commander интерфейсі, атап өткендей Norton Commander программасының интерфейсіне ұқсас. Терезенің жоғарғы жағында тақырып жолының астында Windows Commander-дің мәзір қатары орналасқан, мұнда келесі бөлімдер бар: Files (Файл), Mark (бөліктеу), Commands (Командалар), Net (Желі), Show (Көрініс), Configuration (Конфигурация), Start (Бастау).  Start–Change Main Menu команда көмегімен мәзір құрамын қолданушылар қалаулары бойынша өзгерте алады.

 

 

 

 

File бөлімі файлдармен жұмыс жасауға арналған командалардан тұрады, бұл командалар көмегімен файл атрибуттарын өзгерту, файлдарды орау немесе шашу, оны бірнеше бөлікке бөлу және қайта жинақтау әрекеттерін орындай аласыздар.

Mark бөлімі файлдарды ерекшелеу командаларынан тұрады.

Commands бөлімі Windows Commander-дің қосымша командаларынан тұрады.

Net бөлімі желі мен желілік ресурстармен жұмыс жасауға арналған командалардан тұрады.

Show бөлімі ағымдағы жұмыс терезесін күйге келтіру командаларынан тұрады. Бұл бөлімдегі командалардың көмегімен файлдар бейнеленетін терезе түрінөзгертуге, оларды сұрыптау тәсілін (мысалы, кеңеймесі, мерзімі және уақыты бойынша) бере аласыз.

Configuration бөлімі Windows Commander-ді күйге келтіру командаларынан тұрады.

Мәзір қатарының астыңғы жағында саймандар панелі орналасқан.

Саймандар панелін Configuration→Button Bar мәзір командасының көмегімен күйге келтіруге болады.

Саймандар панелінен төменірек диск таңдау терезесі орналасқан.

Одан төменірек сіздің компьютеріңіздегі дисктер құрамын бейнелейтін терезелер орналасқан.

Windows Commander-дің жұмыс терезесі Norton Commander-дегідей екі терезеге бөлінген.

Жұмыс терезелерінің жоғарғы жағында ағымдағы каталогқа бару жолы көрсетілген. Тақырыпқа екі рет шерте отырып, ағымдағы каталогты жиі қолданатын ресурстар тізіміне қосып, керек каталогқа оның тақырыбына екі рет шерту арқылы тез көше аласыз.

Төменде Name, Ext, Size, Date батырмалары орналасқан. Оларға тышқан көрсеткішін шерте отырып терезе құрамын сәйкесінше файлдың аты, кеңеймесі, өлшемі және құрылу мерзімі бойынша сұрыптай аласыз.

Жұмыс терезесінің төменгі жағында ағымдағы каталогтың файлдарының саны және өлшемі туралы мәліметтерден тұратын қалып-күй қатары бейнеленеді. Жұмыс терезесінің астында командалық жол орналасқан. Пернелерді басқан кезде мәтін командалық жолда бейнеленеді, Enter пернесін басқанда терілген команда орындауға жіберіледі, Ctrl және ↓ пернелер комбинациясын басқан кезде бұрын орындалған командалар тізімі ашылады.

Ең астында Windows Commander-дің кейбір пернелерінің қолданылуын еске түсіретін жол орналасқан.

 

 

Windows Commander-дегі пернелердің қысқа комбинацияларының қолданылуы.

Windows Commander-дағы көптеген әрекеттерді Norton Commander-дағыдай клавиатураның белгілі бір пернелер комбинациясын басу арқылы орындауға болады.

 

 

 

 

Windows Commander-де келесі пернелер комбинациялары қолданылады:

 

 

Перне	Амалдар
F1	Анықтаманы шақыру.
F2	Терезе құрамын жаңарту.
F3	Файлды қарау.
F4	Файлды редакциялау.
F5	Көшіру.
F6	Файлдардың атын өзгерту немесе тасымалдау.
F7	Каталогты (буманы) құру.
F8	Файлды немесе каталогты жою.
F9, F10	Windows Commander мәзірін активтеу.
ALT+F1	Сол жақ терезедегі дисктің атын өзгерту.
ALT+F2	Оң жақ терезедегі дисктің атын өзгерту.
ALT+F3	Сыртқы программа қараушының көмегімен файлды қарау.
ALT+F4	Программадан шығу.
ALT+F5	Файлды орамдау.
ALT+SHIFT+F5	Келесі жою арқылы файлды орамдау.
ALT+F7	Файлды іздеу.
ALT+F8	Командалық жолда алдын-ала орындалған командалар орналасқан терезені ашу.
ALT+F9	Файлды ашу.
ALT+F10	Ағымдағы диск ағашының терезесін ашу.
SHIFT+F2	Екі терезе құрамын салыстыру.
SHIFT+F3	Бірнеше файл таңдалған кезде сілтеме астындағы файлды қарау.
SHIFT+F4	Текстік файл құру және оны редакторда ашу.
SHIFT+F5	Осы директорияда файл көшірмесін жасау.
SHIFT+F10	Контекстік менюді көрсету.
SHIFT+CTRL+F5	Ерекшеленген файлдарға жарлық құру.
SHIFT+F6	Файл атын өзгерту.
SHIFT+ESC	Windows Commander-ді тапсырмалық  жолға   бүктеу.
ALT+left/right	Алдыңғы каталогтарға өту.
ALT+down	Алдыңғы каталогтан тізімді ашу.
NUM +	Ағымдағы  файлды немесе каталогты бөліктеу.
NUM -	Бөліктенген ағымдағы  файла немесе каталогты жою.
NUM *	Бөлікті шақыру.
NUM /	restore selection
CTRL+NUM +	Барлығын бөліктеу.
CTRL+NUM -	Бөлікті алып тастау.
ALT+NUM +	Файлды берілген кеңейтулермен бөліктеу.
CTRL+PgUp,  Backspace	Аталық каталогқа көшу. (cd ..)
CTRL+\	Түбірлі  каталогты дискке көшу.
CTRL+PgDn	Каталогты немесе  архивті ашу.
CTRL+F1	Ағымдық терезедегі  файл турлы ақпаратты қысқаша форматта беру.
CTRL+F2	Ағымдық терезедегі  файл туралы ақпаратты толық форматта беру.
CTRL+F3	Аттарымен сорттау.
CTRL+F4	Кеңеитілуді сорттау.
CTRL+F5	Мерзімімен сорттау.
CTRL+F6	Көлемімен сорттау.
CTRL+F7	Сорталусыз.
CTRL+F8	Ағаш  каталогын көрсету.
CTRL+F9	Сілтеме көмегімен  файлдағы программаны өңдеу және басып шығару.
CTRL+F10	Баолық  файл көрсету.
CTRL+F11	Тек қана  программны көрсету.
CTRL+F12	Анықталған тұтынушыға файлды көрсету.
TAB	Программалар арасындағы терезелерге көшу.
Любая Буква	Сілтеме  командалық жолға көшеді, ал сонда белгіленеді.
INSERT	Файл немесе каталогты бөлу.
SPACE	Файл немесе  каталогты бөліктеу, егер каталогты бөліктесе ондағы каталог және жалпы объем ішіндегі жолдар бейнеленеді.
ENTER	Каталог ішін ашу /  программаны орындауға жіберу /  программаны сілтеме астындағы  файлды  үшін жіберу /командалық жолда комада орындау /  архив ішіндегі  файл көрсету.
SHIFT+ENTER	1. Командалық  жолға команда жіберу  немесе  MS DOS программасының терезесіне сілтемені апару жұмыс біткеннен кейін программа терезесі ашық қалады  ( жұмыс жасайды егер Windows каталогында NOCLOSE.PIF файл болса. ). 2. Архивтермен басқа терезеде ашады.
ALT+SHIFT+ENTER	Каталог пен  подкаталогмәні өлшенеді,нәтежиесі толық режимде бейнеленеді.
ALT+ENTER	Объект қасиетін шығарады.
CTRL+B	Бір терезеде каталогтың барлық файлын көрсетеді және оның подкаталогындада.
CTRL+D	Жие қолданатын каталог терезесін ашу.
CTRL+F	FTP серверімен қосылу.
CTRL+SHIFT+F	FTP серверімен үзілу.
CTRL+I	Терезелер арасына алмасу.
CTRL+L	Таңдалған файлдар және оның алатын орны.
CTRL+M	FTP  қосылу режимін өзгерту .
CTRL+N	Жаңа  FTP қосылуы.
CTRL+P	Командалық жолға ағымдық жолды көшіру.
CTRL+Q	Панелдің тез көрсетілуі.
CTRL+R	Ағымдағы  каталогішін жаңарту.
CTRL+T	Группалық ауыстыру.
CTRL+U	Терезе орнын ауыстыру.
CTRL+C (32 bit)	Буфер ауыстырудағы файлды көшіру.
CTRL+X (32 bit)	Буфер алмастыру файылын қию.
CTRL+V (32 bit)	Буфер алмасу файлын қою.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дербес компьютердің негізгі құрылғылары

1946 жылы американ  математигі Джон Фон Нейман  ЭЕМ-нің жұмыс атқару принципі  мен құрылғыларын толық көрсеткен  ғалым.

ДК –дің құрамына кіретін жабдықтарды қажетіне қарай өзгертіп отырады. Оның құрамына кіретін құрылғыларды компьютердің конфигурациясы деп атайды. Негізгі конфигурация ретінде төрт құрылғы кіреді.

 

 

 

 1.Жүйелік блок

2.Монитор

3.Перне  тақтасы

4.Тышқан

 

 

Жүйелік блок

Компьютердің негізгі құрылғысы – жүйелік блок. Ол тік қораптың ішіне салынған. Оның ішінде дербес компьютердің негізгі түйіндері орналасқан. Жүйелік блоктың құрамына кіретіндер:

• процессор;

• жедел жад (RAM);

• тұрақты есте сақтау жады (ROM);

• қоректендіру блогы;

• енгізу-шығару порттары;

• ақпарат тасушылар.

Бұлар жүйелік блоктың ішінде жатқан құрылғылар болғандықтан ішкі құрылғылар деп аталады. Ал сыртына қосылатын құрылғылар сыртқы құрылғылар деп аталады.

Жүйелік блоктың ішкі құрылғылары

Аналық тақша

Компьютерде жұмыс істеу кезінде барлық мәлімет аналық немесе жүйелік тақша арқылы өңделеді. Аналық тақша - жүйенің ядросы. Бұл шынында да ДК-дің басты бөлшегі- қалғандарының барлығы онымен жалғастырылған және жүйедегі құрылғылардың бәрін нақты сол басқарады.

Микропроцессор

Процессор немесе микропроцессор компьютердегі орталық мәліметтер өңдеу құрылғысы болып табылады. Ол компьютерді басқарады және программадағы командаларды орындайды.

Процессор микросхема ретінде ұсынылған және оперативтік жадымен қатар аналық тақшада орналасады. Процессор неғұрлым шапшаң болса, компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы соғұрлым жоғары болады. Процессордың жылдамдығы мегагерцпен (МГц) өлшенетін оның тактілік жиілігімен анықталады.

Процессордың үстіне радиатор, радиаторға процессорды салқындатуға арналған желдеткіш (кулер) орнатылады. Процессор қалған құрылғылармен топ сымды кабель арқылы жалғастырылады, онышина деп атайды.

Микропроцессор бір кристалда дайындалған интегралдық схемалалар - БИС, олар әртүрлі типтегі ЭЕМ-ді жасауға керекті элемент болып табылады. Микропроцессорге жедел және тұрақты жады, енгізу-шығару құрылғыларын қосуға болады.

Микропроцессорлардың бір-бірінен өзгешелігі олардың типтерінде (модельдерінде) және оның қарапайым амалдарды орындайтын жұмыс жылдамдығының көрсеткіші - мегагерц -МГц бірлігімен берілген тактілік жиілігінде жатыр.

Кең тараған модельдерге Іntel - 8088 (5МГц), 80286 (20МГц), 80386SX (25МГц), 80386DX (40МГц), 808486 (100МГц-ке дейін), Pentuіm (75МГц-тен жоғарғы) және Pentuіm - Pro ( 200МГц-тен жоғары) жатады, бұл тізім олардың жұмыс өнімділігі мен соған сәйкес бағасының өсуі бойынша реттеліп келтірілген. Кейде конструкциялық ерекшеліктеріне қарай бір модельге кіретін процессорлардың жиіліктері әртүрлі бола береді - жиілігі артқан сайын оның жұмыс жылдамдығы да өсе түседі.

Іntel 8088, 80286, 80386 тәрізді бұрын шыққан микропроцессорлардың аралас сандар мен амалдарды жылдам орындайтын арнаулы командалары жоқ, сондықтан олар жұмыс өнімділіктерін арттыратын қосымша математикалық сопроцессорларменжабдықталады. Математикалық сопроцессорлар өзінің командалар жүйесі бар және ол негізгі процессормен қатар оның басқаруымен жұмыс істейді. Операциялар ондаған есе жылдамдатылады.

Жедел жад

Компьютердің жеделесте сақтау құрылғысы оперативті жадысы(ОЗУ), немесе RAM – мәліметтерді қысқа мерзімге сақтау үшін қызмет етеді. Жедел жадтың негізгі мінздемесі оның сыйымдылығы және жылдамдығы.

Тұрғылықты диск

(тұрғылықты диск жетегі) немесе Hard disk Drive (HDD) - бұл компьютердің негізгі мәліметтер қоймасы. Тұрғылықты дискінің сыйымдылығы түрлі компьютерлерде алуан түрлі болады да, мегабайтпен және гигабайтпен өлшенеді. Қазіргі заманғы тұрғылықты дисктердің сыйымдылығы 80-500 Гбайт және одан үлкен болады

Иілгіш дисктерге диск жетегі

Иілгіш дисктерге диск жетегі 3,5 –дюймдік дискеттерді оқиды. Бұл дисктер ауыспалы тасымалдаушылар болып саналады, олардың сыйымдылығы – 1,44Мб. Оларға әдетте кейбір қосымша бағдарламада (Word сияқты) әзірленетін құжаттар немесе иілгіш дисктерден тікелей іске қосуға болатын онша үлкен емес бағдарламалар жазылады. Компьютерде иілгіш дискілерге арналған диск жетегі «А» әрпі белгіленеді.

CD және DVD диск жетектері

CD және DVD диск жетектері  мәліметтерді ықшам дисктерге  жазуға және оқуға мүмкіндік береді. CD және DVDдисктер – ауыспалы тасымалдаушылар. CD дискке 400Мб, DVD дискке 4,7 Гб ақпарат сыяды.

Дискілер бір рет жазылатын (CD – R және DVD - R) және қайталап жазылатын (CD – RW және DVD - RW) болады.

Бейнекарта

Монитормен бірігіп бейнекарта дербес компьютердің ішкі бейнежүйесін құрайды. Бейнені даярлаумен тығыз байланысты амалдардың барлығын бейнекарта деп аталатын басқару блогы атқарады. «Тұрғылықты жері» бойынша бұл жады көбінесе бейнежады (videoRAM немесе VRAM) деп аталады. Бейнежады көлемі неғұрлым үлкен болса, компьютер кескіндер мен бейнероликтерді соғұрлым үлкен ажыратылымдықпен және түрлі түстермен бейнелейді.

Дыбыстық тақша

Дыбыстық тақша (дыбыстауыш) компьютерге жоғары сапалы дыбыс тудыруға және оны компьютерге жазуға мүмкіндік береді. Дыбыстық тақша ұсынатын дыбыспен жұмыс істеудің кеңейтілген мүмкіндіктері компьютерлік ойындарда және басқа қазіргі заманғы бағдардамаларда талап етіледі.

Желілік тақша

Желілік тақша компьютерді компьютерлер желісіне қосуға мүмкіндік береді. Желілік тақшалардың бірнеше типі бар: Ethernet, token ring және сымсыз желілерге қатынас құруға арналған тақшалар – ең танымдары Ethernet және сымсыз желілер.

Порттар

Порттар – корпустың алдыңғы немесе артқы тақтасындағы ажыратқыштар, оларға әдетте кабель арқылы әр түрлі құрылғылар қосылады. Порттарға қосуға болатын құрылғылардың саны мен типі компьютер порттарының саны мен типіне тәуелді болады.

Монитор

Монитор – мәліметтердің бейнесін шығаруға арналған құрылғы. Компьютерден кез-келген мәліметті монитордың экранына шығаруға болады.

Монитор немесе дисплей - ДЭЕМ-ге міндетті түрде қажет шеткері құрылғы, ол компьютердің жедел жадында өңделетін информацияны экранда көру үшін қажет.

Мониторлар электронды-сәулелі түтікшелі және сұйық кристалды дисплейлі, түрлі-түсті және монохромды болады, бір-бірінен көлемі жағынан ерекшеленеді.(әдетте кинескоп немесе матрица диагоналы -9 – 42 дюйм(немесе 23-106см)болады.