Қазақ ойшылардың психологиялық көзқарастары

 Осы кезде ғулама  ақын М.Жұмабаев (1893-1937) ...» қазақ  баласының тәрбиесі қазақ тұрмысына  қабусыды мақұл» дейтін аталы  сөзін өзінің « Педагогика»  атты кітабындағы психологиялық  түйіндерінің негізі арқауы етті. 1923 жылы Орынборда В.Я.Струминскийдің (1880-1967 )

« Психология » атты көлемді  еңбегі жарық көрді. Сол жылы Ташкентте  П.н.Архангельскийдің «Мектептегі психологиялық зерттеулер» деген еңбегі. Н.Құлжанованың « Мектепке дейін тәрбие» , ғ.Қарашевтің « Педогогика» атты төл туындылары жарық көрді.1935-1948 жылдар арасында Семейде қызмет еткен белгілі орыс психологі А.П. Нечаев ( 1870-1948) « Психофизиялық синдромдар жүйесі» ( 1940) , « Психология » атты оқу құралын жазады. 30-40 жылдары психологияға қатысты зерттеулерді қазақ ғалымдары да ( Ш.Әлжанов, С.Балаубаев, С.қожахметов, Ә.Сыдықов, Т.Тәжибаев, А.Темирбеков,т.б.) жүргізіп келді.Соғыс жылдары елімізде қызмет еткен профессор Г.С.Костюк, профессор В.Я.Резник, профессор П.М.рубинштейндер республикадағы психология ғылымының дами түсүіне жәрдем етті.

Қазақстандағы психология ғылымы, әсіресе ,ұлы отан соғысынан  кейінгі жылдарда елеулі қарқынмен дами бастады. Мәселен,1946 жылы қазақ педагогикалық институтында ( Алматы мелекеттік университеті ) тұнғыш рет психология кафедрасы ,1947 жылы қазақ университетінде логика және психология мұғалімдерін даярдайтын арнаулы бөлім ашылды . 1951-1953 жылдары осы бөлімді жүзден астам түлектер бітіріп шықты.Бұлардың көпшілігі психология мамандығын иеленіп,еліміздің оқу орындарына ,ғылыми мекемелерде қызмет ете бастады. Осы жалдары республика үшін психологтар даярлауда профессор Т.Тәжибаев ( 1910-1964) пен профессор И.Л.Стычинский ( 1896-1969) зор үлес қосты.

Елуінші жылдары психология ғылымынан  бірнеше диссертация  қорғалды ( Е.Суфиев,А. Темірбеков,М.Мұқанов т.б)   Соңғы 50 жыл ішінде көптеген ғылыми еңбектер, оқулықтар жарық көрді. Солардың қатарына М.Мұқановтың « Ақыл-ой өрісі» Қ.Жарықбаевтың «Қазақ психологиясының тарихы» ,Т.Жүкештін «ұлттық психологияның сипаты» , Р.Илешованың

« Медициналық психология » ,Ә.Алдамұратовтың « Қызықты психология» , ғүДосболовтың « Алдын ала  тергеудің психологиясы» ,В.Яковлевтің «Діндар адамның жан дүниесі» ,т.б. толып жатқан еңбектерді жатқызуға  болады. Психология тақырыбына арналған бірнеше ғылыми конференциялар

( 1962,1973,1990,1994,1996,1998,2000-2002 ) өткізілді. 1988 жылдан бастап елімізде  психологтар даярлау және қарқынмен  қолға алынды. Қазіргі кезде Әл-Фараби  атындағы қазақ ұлттық университетінде  ,сондай –ақ Алматы,Атырау,Жамбыл,Өостанай,Петропавл,Талдықорған,Тараз,Ақтөбе,Шығыс Қазақстан университеттерінде психологиядан бакалавр мен магистранттар даярлануда ,орта мекткптерде « психолог» мамандығының штаты енгізілді.

Қазіргі кезде психологиялық  зарттеулердің кешенді тақырыптары қолға алынып,оларды ұлт өміріне орайластара жүргізудің маңызы артап отыр.осы тұрғыдан келгенде, ауыл-село мектептерінің әлеуметтік психологиялық мәселелері ,мал шаруашылығына қажетті мамандардың ,содай-ақ ,жаңа типтегі лицей,гимназия,колледж,медіресе шәкірттерін оқытып,тәрбиелеудің психологиялық проблемалары,таланты,дарынды оқушылардың өзіндік психологиясын,өос тілдік пен көптілділіктің психологиялық астарларын зерттеу ,нарық экономикасына көшуге байланысты туындайтын сан алуан психологиялық жәйттер алдағы жерде өз шешімін күтіп тұрған өмірмен ғылыми мәселелер болып табылады.

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТІК ТІЗІМІ:

 

Қ.Жарықбаев «Психология  »;

«Психология » « Адамзат ақыл-ойының қазынасы» 4 том. Алматы 2005ж

«Психология » « Адамзат  ақыл-ойының қазынасы»  1 том. Алматы 2005ж

«Ақиқат» ұлттық қоғамдық- саяси журнал  № 8 2009 ж.

Қазақ әдебиеті –оқушы анықтамасы    Алматы 2005ж  

 

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасы. Білім және ғылым министірлігі.                                                                             КУРСОВАЯ РАБОТА                                                    Пәні : ПСИХОЛОГИЯ ТАҚЫРЫБЫ: « ҚАЗАҚ ОЙШЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ  КӨЗҚАРАСТАРЫ»                                                                             Орындаған ҚТА 30тобының студенті :                        Таліпбаева С.Г                                                   Тексерген: Махамбетова Ә.А                                                                           Павлодар 2011ж