Презентация
Тақырыбы: Гипо- және гипер витаминоздар.
Орындаған:Бейсенова У
Тобы: 301-МПД
Қабылдаған:м.ғ.к. Бисимбаева
Жоспар:
- Витаминдер
- Майда еритін дәрумендер
- Рахит ауруына шалдыққан балалар
- А витамин (ретинол)
- Д дәрумені-кальциферол
- Биологиялық қызметі
- Гипервитаминозы
- Е дәрумені - токоферол
- Авитаминоз
Витаминдер:
- Тамақтық заттардың құрамында аздаған мөлшерде болатын, ағзадағы заттар алмасуы кезіндегі биохимиялық және физиологиялық процестердің қалыпты өтуін қамтамасыз ететін төменгі молекулалы органикалық заттар.
Майда еритін дәрумендер:
- 1) А дәрумені (антиксерофтальмиялық)
- 2) D дәрумені (антирахиттік)
- 3) Е дәрумені (көбею дәрумені)
- 4) К дәрумені(антигеморройлық)
Рахит ауруына шалдыққан балалар және остеопороз
ауруына шалдыққан егде жастағы еркек
Қазіргі кезде дәрумендерді
екі түрлі әдіспен анықтайды:
Физико-химиялық анықтау
әдісі-адам ағзасындағы дәрумендердің
бар екендігін қан сарысуында,несепте
немесе биопсиялық материалдарды
зерттеу арқылы анықтайды.
Зерттелетін дәрумендердің
мөлшерін азайту немесе көбейту
арқылы тағаммен беру арқылы
анықтайды.
А витамині (ретинол)
- А витамині – ретинол – майда еритін дәрумендерге жатады. Ретинол циклды бір атомды қанықпаған спирттерге жатады. Жарықты сезіну процесінде А дәруменінің биологиялық маңызы зор.
- Сондай – ақ, А дәрумені клетка мембранасының өткізгішіне,кілегейлі қабаттың,терінің,бөгеттік қызметіне әсер етеді. Құрамында қос байланысы болғандықтан,тотығу- тотықсыздығу реакциясына қатсыады.
А дәруменінің жетіспеушілігі:
- - Арықтау;
- - Организмнің жалпы жүдеуі;
- - Көз бен кілегейлі қабаттың,терінің ерекше зақымдалуы, т.б.
А дәруменінің авитаминозы:
- А дәруменінің авитаминозы кезінде ксерофтальмия,яғни көздің,тұнық пердесінің бактериоцидтік қасиеті бар жаспен шайылмайды. Осының нәтижесінде қабыну,коньюктивиттер,ісік,тұнық пердесінің көрініп тұруы және жұмсаруы,кератомаляция дамиды.
А дәруменінің гипервитаминозы:
- А дәруменінің гипервитаминозы кезінде көздің қабынуы,гиперкератоз,шаштың түсуі,организмнің жалпы жүдеуі байқалады. Бас ауруы,тәбеттің жойылуы,диспепсиялық құбылыс,ұйқы қашу пайда болады.
- А дәруменінің гипервитаминозы балаларда А дәрумендік препараттар мен балық майын көп қолданғанда дамиды. Солтүстікте тұратын адамдарда теңіз мысығы,тюлень,ақ аюдың бауырын артық мөлшерде тамақпен қолдану нәтижесінде А гипервитаминозы пайда болады.
- Ересек адамдар үшін А дәруменінің тәуліктік мөлшері 1 – ден 2,5мг дейін.
- А дәрумені негізінен жануар текті өнімдер бай,ірі қара малдың бауыры,жұмыртқаның сары уызы,сүт,қаймақ. Теңіз окуні,треска,палтус,балықтарында бос күйінде А дәрумені көп болады. Сәбіз,томат,бұрыш және т.б.продәрумен каротин түрінде болады.
Д дәрумені-кальциферол.
- Д дәрумені стериндерге жататын,химиялық құрылысы және биохимиялық белсенділгі бойынша ерекшелетін бірнеше қосылыс түрінде (Д1, Д2, Д3)болады.
- Д дәрумені фосфор мен кальцийдің алмасуына қатысады деген болжам бар. Рахит ауруымен науқастанған адамдардың қан плазмасында неорганикалық фосфордың концентрациясы 2 есеге төмендегендіктен,қандағы фосфор мен кальцийдің қатынасы бұзылып, өз кезегінде аурудың дамуы мен сүйек кемігінің минералсыздануына әкеліп соқтырады.
- Балаларда Д дәрумені жетіспегенде рахит ауруы пайда болады. Рахит кезінде кальций мен фосфордың алмасуы бұзылады. Остеомаляция дамиды. Рахит кезінде балалардың бастары мен іштері үлкейеді. Ересек адамдарда сүйексынғыш келіп,сүйекте жиналған тұздардың қанға өту-остеопороз дамиды,сүйек нәзік,тез сынғыш болады.
- Д дәруменінің тәуліктік қажеттілігі балалар үшін 12-15мкг,ал ересек адамдар үшін 12 мкг мөлшері жеткілікті. Жануар текті өнімдерде, Д3 дәрумені негізінен сары май,жұмыртқаның сары уызы,бауырда болады. Балық майында,күнбағыс,жүгері және ашытқында көп болады.
Биологиялық қызметі.
- Кальцийферолдың негізгі қызметі кальцийдің алмасуын реттеу. Бірақ Д витаминінің биологиялық активтілігі жоқ,оның белсенділігі гидроксильді өнімдермен байланысу нәтижесінде пйда болады. Ең алдымен, Дз витамині бауырда,содан кейін бүйректе гидроксихолокальцийферол жасалады.
- Рахитпен ауырған адамдарда кальций мен фосфордың алмасуы бұзылады.
Гипервитаминозы:
- Д дәруменінің гипервитаминозы адамдарда рахитті емдеу барысында артық мөлшермен емдеу кезінде байқалады. Д дәруменінің артық мөлшері өлім қаупін туғызады.
К дәрумені.
- К дәруменінің үш түрі бар: К1, К2, және К3 дәрумені болады.
1. К витамині қанды
ұйытатын факторларды синтездеуге
қатысады. Ол факторлар синтезделіп
шыққаннан кейін ондағы глутамин
қышқылы карбоксилденеді,олардың
қызметі артады. Глутамин қышқылының
карбоксилденуі ферментінің қатысуымен
жүреді. Сол ферменттің коферменті
К витамині болады.
- К витаминінің ген деңгейінде әсері болады. Белок биосинтезін тоқтатытын D актиномиоцинін қолданып жасаған тәжірибелер мынаны көрсетеді: К витамині қанды ұйытатын фактордың синтезіне қатысқан кезде ДНҚ-ға тәуелді мРНҚ синтезін арттырады. Антагонизм К витамині мен дикумарин арасындағы ген-регулятор деңгейінде іске асады.
- К1 дәруменін жоңышқадан,ал К2 дәруменін шіріген балық ұнынан бөліп аклынған. Каштан жапырағы,қалақай,жоңышқа,сондай-ақ,қырыққабат,шпинат,асқабақ,жаңғақ майы және т.б К дәруменіне бай. Жануар текті өнімдерден шошқа бауырында кездеседі.
- К дәруменінің авитаминозы кезінде паренхиматозды және капилярлы қан кету пайда болады. К дәруменінің авитаминозы кезінде тамырлардың кез келген жарақат,қан кетуге соқтыруы мүмкін.
- Емізулі балаларда тері астылық қан кету мен қан құйылу жиі кездеседі.
Е дәрумені - токоферол.
- Көбею дәрумені. Қазіргі уақытта биологиялық белсенділігі бар 8 табиғи қосылыс бар. Олар токол мен токотриенолдың метильдік туындылары болғандықтан,оларды токоферолдар деп айтады.
- Токоферолдың сіңірілуі липидтер мен ет қышқылының қатысуымен жүреді. Одан соң Е витамині хиломикроондардың құрамында лимфатикалық жүйе арқылы қанға тасмалданып,қан липопротеидтерімен ұлпалар мен мүшелерге жеткізіледі. Жасушаларда токоферол биомембараға еніп жинақталады.
Авитаминоз :
- Эритроциттердің пероксидтік гемолизе бейімделгенінің жоғарылауы.
- Ұрықтардың атрофиясы бала көтергендердің түсік тастауы.
- Бұлшық еттердің дистофиясы
- Бауырдың некрозы
- Мидың әсіресе мишықтың