Ақаба сулары туралы жалпы

       37. Әрбiр шығарылым бойынша қосымша  төлем есебi Қызмет көрсетушiмен  жекелей жүргiзiледi. Тұтынушымен  әрбiр шығарылым бойынша шығындар  әкелiнбеген жағдайда қосымша  төлем Тұтынушы сарқындарының жалпы көлемiне ең жоғарғы ластану бойынша есептеледi.

       38. Қосымша төлем белгiленген нормативтерден  тыс ластанулар төгу анықталғаннан  сәттен бастап осы ластанулар  төгулерiн жойған күнге дейiнгi мерзiмге есептеледi. Канализация жүйесiне ластаушы заттарды жоюға уақыт Тұтынушының ақаба суларын қайталай бақылау (сынама алу) кезiнде Қызмет көрсетушiмен айтылады.

       39. Тұтынушы Қызмет көрсетушiнi  аталған бұзушылықтың жойылғаны  туралы хабарламаса немесе Қызмет  көрсетушiнiң қайталай тексеруi (сынама алу) Тұтынушының белгiленген нормативтерден ластанулар төгуiн жоймағанын дәлелдейтiн болса, онда Қызмет көрсетушi канализация жүйесiне ластанған ақаба сулардың түсуi жалғасуда деп санауға құқылы. Ақаба сулардың сапалық құрамын Қызмет көрсетушiмен қайталай тексеру Тұтынушы есебiнен жүргiзiледi.

       40. Тұтынушымен ақаба суларды  канализация жүйесiне төгу кезiнде  Қаулымен белгiленген нормадан  сутетiк көрсеткiш әрбiр 0,5 бiрлiкке  ауытқумен, Тұтынушыдан төгiлген  сарқындардың әрбiр текше метрiне қолданыстағы тарифтен 2-еселенген мөлшерде қосымша төлем алынады.

       41. Қызмет көрсетушi Тұтынушыға келгеннен  кейiн, ол бiр сағат iшiнде  қызмет көрсетушi өкiлiне өз өкiлiнiң  қатысуымен бақылау құдығынан  ақаба сулардан сынама алу  жүргiзу мүмкiндiгiн қамтамасыз етпеген жағдайда, онда сынама алу Қызмет көрсетушiмен бiр жақты тәртiппен жүргiзiледi және осы кездегi сынама алу жасалған актi дұрыс ресiмделген деп саналады.

       42. Қызмет көрсетушiге бақылау  құдығынан сынама алу жүргiзуге  мүмкiндiк қамтамасыз етiлмеген жағдайда, қала канализация жүйесiне келiп түсетiн, ақаба сулардың соңғы тексеруi кезiнде белгiленген, ластаушы заттар концентрациясының көлемi ұлғайтылып қолданылады.

       43. Егер Тұтынушы Қызмет көрсетушiнi  канализация жүйесiне ақаба сулармен ластаушы заттардың жалпылай төгiлгенi туралы хабарламаса, онда есеп Қызмет көрсетушiнiң соңғы тексеру сәтiнен (сынама алу) бастаған мерзiмде Тұтынушыдан Қызмет көрсетушi қабылдаған ақаба судың барлық көлемiне жүргiзiледi.

       44. Қызмет көрсетушiге су қорғау және реттеу бойынша жергiлiктi органдар жағынан талап қойылған кезде, Қызмет көрсетушi су нысанын ластауға әкелген, құрамдағы ақаба суды төгуге жол берген, нақты бiр Тұтынушыға регрессивтiк талапты қоюға құқылы.

       45. Канализация жүйесiне ақаба сулармен ластаушы заттарды жалпылай төгу кезiндегi қосымша төлем қоршаған ортаға келтiрiлген шығынды қалпына келтiрудегi Тұтынушы жауапкерлiгiн алмайды.

       46. Аталған Қаулымен тиым салынған, ластаушы заттарды канализация  жүйесiне Тұтынушымен төгу бiрнеше рет қайталану кезiнде, Қызмет көрсетушi осындай Тұтынушыларды қала канализация жүйесiне ақаба суларды төгуге жiбермеуге құқылы.

       47. Қызмет көрсетушi:

       1) қала канализация жүйесiнiң техникалық  жағдайы; 

       тазарту имараттарының тиiмдi жұмысы;

       аталған қаулының сақталуы;

       Қаулыны бұзушыларға уақытында  шара қабылдау үшiн жауапкершiлiк  алады. 

       2) Қаулы бұзушылар туралы ақпараттарды  жергiлiктi басқару мен қоршаған  ортаны қорғаудың аумақтық басқармасына  бередi.

       48. Өндiрiстiк ақаба сулар сапасын  технологиялық бақылау тобы (бұдан  әрi - Топ) Қызмет көрсетушiнiң бақылау-сынау  орталығы құрамында ұйымдастырылады  және орталық бастығына бағынышты  болады. Топ өз жұмысында Қаулыны  және қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамалықтарын басшылыққа алады.

       49. Топтың негiзгi тапсырмасы болып  Қаулыны әзiрлеу, қала канализация  жүйесiне ақаба суларды төгуге  Тұтынушыларға рұқсат беру, қала  канализация жүйесiнiң қалыпты  жұмысын қамтамасыз ету мақсатында Қаулының сақталуына қажеттi бақылау, Тұтынушы балансында тұрған, канализациялық желiлер мен жергiлiктi тазарту имараттары жағдайына бақылау болып табылады.

       50. Топтың кадрлық құрамы ақаба  суларды тазалау мен оның анализi аумағындағы мамандардан тұрады.

       51. Топтың сандық құрамы қала  канализация жүйесiне ақаба сулар  жiберетiн Тұтынушылар санына  және олардың су шығару қуаттылығына  байланысты белгiленедi. Инженер  - технолог шамамен тәулiгiне 30 мың  текше метр ақаба судың төгiлуiне  бақылау жасайды.

       52. Ақаба сулардың сапалық құрамы  үшiн техникалық-ұйымдастыру сұрақтары  Топ мамандары мен Қызмет көрсетушi зертханасымен бiрлесе отырып  шешiледi.

       53. Тұтынушы ақаба суларын химиялық  бақылауды жүзеге асыру үшiн  Қызмет көрсетушiмен зертханалық жай, жабдықтар, аспаптар, реактивтер, химиялық ыдыстар бөлiнуi тиiс. Сынаманы жеткiзу көлiкпен жүзеге асырылады.

       54. Жекелеген заттардың химиялық  анализ әдiсi, анықтаудың нақтылығына,  анализдiң ұзақтығына, оның қиындылығына, қолданылатын реактивтердiң бағасы мен тапшылығына, аспаптардың, реактивтердiң және жабдықтардың бар екендiктерiн қойылатын талаптарды есепке ала отырып таңдалады.

       55. Анализдiң жаңа түрiн енгiзу  сәйкес әдiстер мен аспаптарды  меңгеру бойынша жол салушы  жұмыстармен болу керек. Сыналған әдiстi мақсатты пайдалану анықталғаннан кейiн белгiленген тәртiппен қажеттi қосымша аспаптарға тапсырыс берiледi.

       56. Химиялық бақылаудың негiзгi мiндеттерi  болып табылатындар: Тұтынушының  ақаба суларына химиялық бақылауды  жүзеге асыру, ақаба сулар анализiнiң қорытындыларын ресiмдеу, тиiстi есеп берулердi жасау.

       57. Топ мамандары Тұтынушының  канализация желiсiндегi бақылау  нүктелерiнен ақаба сулардың сынамасын  алуды екi данада сынама алу  актiсiн толтырумен жүргiзедi, оның  бiреуi Тұтынушыға берiледi. Бiр актiмен бiрнеше шығарылымдар сынамасын алуды ресiмдеуге рұқсат етiледi.

       58. Алынған ақаба су сынамалары  сынама алу актiсiнде Топ мамандарымен  көрсетiлген компоненттер тiзiмi  бойынша ақаба сулар сапасы  құрамының химиялық анализiн жүргiзу үшiн Қызмет көрсетушi зертханасына жеткiзiледi.

       59. Қызмет көрсетушi зертханасына  келiп түскен сынамалар жұмыс  журналына тiркелiп, онда Тұтынушының  атауы, бақыланатын ингредиенттiң  сиымдылық нөмiрi, анализ қорытындысы,  орындалған күнi, орындаушының аты-жөнi көрсетiледi.

       Ластаушы заттар құрамын асыруды  шақыратын, себептер шеттетiлгеннен  кейiн, Тұтынушы қайталай сынама  алуға тапсырыс бередi.

        

 

 

 

 

 

                   ДИСПЕРСИЯЛЫҚ ТАЛДАУ  ЖҮЙЕСІ

                        2.1 Дисперсиялық талдау

Дисперсиялық  талдауда кездейсоқ шамалардың дисперсиясының аддитивтік қасиеті пайдаланылады. Р.А. Фишер 1938 ж. дисперсиялық талдауға мынадай анықтама берген: Дисперсиялық талдау-«бір себептерден болатын  дисперсияны екінші бір себептерден болатын дисперсиядан айыру». Дисперсияны туғызатын себептердің (факторлардың) санына қарап дисперсиялық талдауды бір факторлы және көп факторлы дисперсиялық талдау деп екі түрге бөледі.

                Дисперсиялық талдау-  сәбіз

№	өнім			x	n	v	Орташа мән
1	20	22	23	21	4	86	8.6
2	21	23	22	24	4	90	9.0
3	22	24	20	25	4	91	9.1
4	23	21	24	20	4	88	8.8
5	24	20	21	22	4	87	8.7

                                                                                          1- кесте

 

       Түрлендіру кестесі

вариант	х=х - 400				v қосындысы
1	-50	-40	-25	-10	-125
2	-15	-35	-35	0	-45
3	-35	-30	-30	-45	-135
4	-40	-20	-45	-25	-70
5	-25	-15	-15	-5	-90

                                                                                           2- кесте

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  

 

 

 

1. Өндірістік- тәжірбие танаптарының мәліметтеріне сүйеніп, зерттеу нысандарындағы топырақтардың үйлемсімділігін анықтау

Өндірісті ұйымдастыру, Өнеркәсіп өндірісін ұйымдастыру  – өндірістің үйлесімді дамуын, жаңа өнімнің тез енгізіліп, игерілуін, еңбек ресурстары мен материалдық ресурстардың, қолданыстағы техниканың неғұрлым толық пайдаланылуын және осы негізде өндіріс нышандарын оңтайлы ұштастыру, өнімнің кеңістік пен уақыт ішінде барлық дайындалу сатыларын келісіп алу жолымен өндірістің тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін шаралар жүйесі. Өндірісті ұйымдастыру үйлесімділік, ырғақтылық және өндірістің үздіксіздігі қағидаттарына негізделеді.

           Өндірістік- тәжірбие танаптарының үйлемсімділігі

Көрсеткіштер	Өлшеу бірлігі	Тентек	Шу
Р	м\ тәу	1,0	0,8
Р	м	0,7	0,6
Р	мг\экв	0,8	1,2
Р	%	0,6	0,7
Р	мг- экв	0,7	0, 8
Р	үлеспен	0,6	0,65
Р	%	0,75	0,75
Р	м	0,8	0,8
Р	м	0,7	0,56
Р	г\л	0,9	1,2
Р		0,76	0,8

                                                                                                                                             3- кеcте           Шешемі-  0,6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                        Қорытынды 

 

  Жер бетіндегі сулардың ластану көздеріне мыналар жатады: өнеркәсіп өнімдері мен өндіріс қалдықтарын сақтайтын және тасымалдайтын орындар; тұрмыстық , тұрмыс қажетін өтеу барысындағы қалдықтарды жинайтын орындар, қоймалар; тыңайтқыштар, пестицидтер және де хим. заттар қолданылатын а.ш салалары; жер асты сулары байланыстағы жер бетіндегі обьектілер; су көзіне жалғасқан лас орындар; жауын-шашынның ластанған жерлерді жууынан пайда болған шайынды сулар; өндіріс, бұрғылау, қазу және т.б. Жер асты сулары микробтар мен және хим. заттармен ластануы мүмкін. Жер асты суларында кейбір патогенді бактериялар мен вирустар тіршілік әрекетін ұзақ сақтайды. Егер топырақ қабаты өзінің тазарту сүзгі қабілетін жоғалтса, онда жер асты суларына әртүрлі сарқынды сулар қосылумен қатар, оларды құрамындағы әртүрлі қоқыс заттармен ластайды.

  Ластанған ақаба сулар – жер үсті су объектілеріне тазартылмай (немесе жеткіліксіз тазартылғаннан кейін) ағызылған және құрамында бекітілген жол берілетін шекті ағызудан асатын ластағыш заттары бар ағындылар.

  Ластанған ақаба су — бұл тазартылмай немесе жеткілікті тазартылмай су көздеріне жіберілген су, құрамында ластаушы заттар риялды шамадан артық.

 Өнеркәсіп өндірісінің  және суырмалы егістік ауданының қысқаруы салдарынан табиғи су көздерінен су алу біршама қысқарды. 1990 жылмен салыстырғанда су алу 15,3 % азайды. Бірақ өнеркәсіп пен тұрмыстық шаруашылықтан шығарылатын сулардың ластану дәрежесі жоғары қалпында қалып отыр.

  2000 жылғы мониторинг мәліметтері бойынша Балқаш көлі (СЛИ = 4,7) және Ертіс бассейні (СЛИ = 4,0) ең ластанған су кездеріне жатады. Ертістің салалары Красноярск, Брекса жэне Тихая (СЛИ = 6,2 — 8,2 — 6 сынып) «өте лас». Оларда ластаушы заттар негізінен нитриттер, мыс, мырыш және мұнай өнімдері тиісінше риялды шамадан тиісінше 2,5 - 11, 25 - 41,3 есе артық. Үлгі, Глубочанка өзендерінің ластану деңгейі (СЛИ = 4,4 5 сынып «ластанған»).

  Жайық бассейнінде (СЛИ = 3,2 4 сынып «ластанған») Ілек өзені өте ластанған. Онда бордың, фенолдың, және алты валентті хромның шамасы риялды денгейден тиісінше 4,5 есе артық.

 Балқаш көлінің  ластану индексі 4,7 5 сынып «ластанған»  суға сәйкес келеді. Онда мыс  риялды шамадан 18, мырыш — 1,6, мұнай өнімдері 1,8 есе артық.

 Республикалық санэпидемстанцияның 2000 жылғы мәліметі бойынша ашық су көздерінің химиялық ластануы өткен жылғыдан 11 % артқан. Әсіресе бұл көрсеткіш Қызылорда (18,9 %), Қарағанды (29,2 %), Ақмола (19,2 %), Ақтөбе (17,6 %) облыстарында және Астана қаласында (16 %) жоғары болған.