Арнайы пәндер оқытуда интерактивті техника мен технологияларды қолдану

АРНАЙЫ ПӘНДЕР ОҚЫТУДА ИНТЕРАКТИВТІ ТЕХНИКА МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

 

 

СЕИЛБАЕВА АҚБОТА ӘБДІРАҚЫНҚЫЗЫ

 

М.Тынышпаев  атындағы    Қазақ Көлік және Коммуникация Академиясы   Ақмола  колледжі оқытушысы

 

 

 «Кәсіптік және техникалық білім беру кәсіби стандарттарға негізделіп, қатаң түрде экономиканың қажеттіліктеріне өзара байланыстырылуы керек». 
Н.Ә. Назарбаевтың  Халыққа Жолдауынан.

Арнайы пәндер оқытуда интерактивті техника мен технологияларды қолдану  -бәсекеге қабілетті маман қалыптастырудағы басты заман талабы.Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл оқу-тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр. Себебі, білім  беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.

Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, адамның қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бүгінгі білім беру кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да әрбір оқушының қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуы қажет. Өйткені мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді  міндеттейді.

Білім беру жүйесінің маңызды саласы – мамандар мен жұмысшыларға кәсіптік білім беру, оларды мамандыққа даярлау, қайта оқыту және олардың біліктілігін көтеру. Білім нарығында бәсекелестікке қабілетті болу үшін, кез келген білім ордасы, оқытушы өз алдына айқын мақсаттар мен қол жетімді міндеттер қоюы тиіс. «Бүгінгі жас маман – ертеңгі бас маман» тәрбиелеуде мен өз алдыма мынадай мақсатты бағыттап отырмын: «Жаңа заман ағымына сай, білімін мен біліктілігін шыңдай білетін, бәсекеге қабілетті, жан-жақты, заманауи техника мен технологияны меңгере білген тұлғаны қалыптастыру» Меніңше, әрбір оқытушы ақырын жүріп анық басып, Алатаудың қарындай ғасырлар бойы жинаған адами бейнесін жоғалтпай, оқушыға тәрбие мен білім шуағын төге,   өз жолында таңдаған өмірлік мамандығының ыстық-суығына көнуге үйретуі тиіс деп ойлаймын.   Өзім еңбек етіп жүрген колледжімнің ұжымы  Н.Ә. Назарбаевтың «Кәсіптік және техникалық білім беру кәсіби стандарттарға негізделіп, қатаң түрде экономиканың қажеттіліктерімен өзара байланыстыруы керек», – сөзін әрдайым басшылыққа алып, оқу-білім үрдісінде, дәрістік кешен мен тәжірибелік дағдыны қалыптастыруда интерактивті техника мен технологияларды еңгізудің әдістемелік аспектілерін кеңінен қолданады.

Арнайы пәндерді оқытуда интерактивті техника мен технологияларды қолданудың басты артықшылығы неде? Бұл сауалға жауап беру барысында мынадай аспектілерді айқындауға болады:

1. Арнайы пәнге деген ерекше қызығушылықты, оқуға деген ынтызарлықты арттыру;

start="2"

 Өзін – өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;

3. Теориялық және тәжірибелік дағдыны шыңдауға көмек көрсету;

4. Оқушылардың өз мамандығының қыр-сырын білуге құштарлығын ояту;

5. Оқушыны шығармашылық жұмысқа баулу;

6. Оқулықтан тыс, қосымша мәліметтер көздерін іздестіру;

7. Болашақ маман ретінде өз ойын жүйелі, дәйекті түрде жеткізіп, қалыптастыруға мүмкіндік береді;

Білім нарығында ғылыми әлеуетін жан-жақты көрсету жаңа ғылыми ізденістер нәтижелеріне сүйену, шын мәнінде елеулі іс. Тағы да бір елеулі жаңалығымыз бұл біз негізгі мамандықпен қоса, әрбір оқушыға қосымша жұмысшы мамандықтарды қоса оқытып, куәліктері беріледі. Бұл үрдісте біз қарқынды түрде интерактивті техника мен технологияларды еңгізудің әдістемелік аспектілерін кеңінен қолданып, әрбір болашақ маманға тек теория жүзінде ғана емес, сондай-ақ тәжірибе жүзінде де сапалы білім берудеміз. Ресейде білім саласына бұл енді ғана еніп жатқан жаңалық болса, бізде бұл дағдыға айналып кетті десек де болады.  Мысалға, экономист-бухгалтер тобына «1-С Бухгалтерия» курсын, техник-бағдарламашы тобына «ДЭЕМ операторын» курсын, теміржол-механигі тобына «теміржол құрамдарының слесарының» курсын оқытамыз.

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Осы заманғы білім беру мен кәсіптік қайта даярлау, «парасатты экономиканың» негіздерін қалыптастыру, жаңа технологияларды,  идеялар мен көзқарастарды пайдалану, инновациялық экономиканы дамыту қажет. Білім  беру реформасы табысының басты өлшемі – тиісті білім мен білік алған еліміздің кез келген азаматы әлемнің кез келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге көтерілу болып табылады» делінген. [1] Сонымен қатар бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізу, On-line тәсілінде оқыту тәжірибесін дамытып, елімізде оқу теледидарын құру, сондай-ақ арнайы пәндерді оқытуда интерактивті үрдістерді кеңінен пайдаланып, дамыған 30 елдің қатарына «Қазақстан – 2050» стратегиясы арқылы енуімізді басты назарда екенін атап өтіп керек екенін айтып өткен жөн.

Меніңше, оқыту – тәрбие жұмыстарын тұтас жүйе деп есептеп, саналы тәрбие, сапалы білім беру технологияларын жегілдіруді міндеттейді. Оқыту технологиясы-педагогикалық технология дидактиканың бір бағыты, ғылыми зерттеулер бойынша байқаулардан өткізу нәтижелеріне байланысты іс – тәжірибелерге ендіріледі. Оқыту үрдісінде жаңалықтар пайда болуда, оларды зерделеп, талдап, нәтижелі болса іс – тәжірибеде қолданады. Білім беруде инновациялық бағыт пайда болып, оқу – тәрбие үрдісінде енуде. Инновация өздігінен пайда болмайды және ұжымның шығармашылықпен зерттеулері мен ізденістерінің озық педагогикалық тәжірибелерінің нәтижелері. Инновация ағылшын тілінде жаңаны енгізу, жаңаша бастау деген мағынаны білдіреді. Сөздің ауқымды мағынасында ғылымның жетістіктері мен озық тәжірибеге негізделген техника мен технологияларды және еңбекті ұжымдастыру мен басқару салаларындағы жаңалықтарды өмірге енгізу болып есептеледі.Ал, арнайы пәндерді оқытуда үнемі оқу материалдарын – теориялық және іс – тәжірибелік материалдарын аудио, видео үрдісте түсіндіруді, игеруге қатысты, нәтижелі дәрежеге жетуге қажетті жаңа оқыту әдістерін ойлап табуды, көрсетудегі жаңа элементті, жаңа қосымша мәліметтерді, заман талабына сай интерактивті үрдістегі «ACTIVOTE» тестілеуші құралын пайдалануды, жаңа түрлендірулерді қысыңқы пайдалану, POWER PОINT  тасымалдаушысында слайд жүзінде көрнектілік жасап, осының бәрін біртекті құрылғы «ACTIV INSPIRE-де» оңтайлы, түсінікті, көрнекі түрде сабақта пайдалана білуді қажет етеді. Инновациялық қызмет сөзіне «елдегі жинақталған білімді, технологияларды, құрал — жабдықтарды түрлі келісім – шарттық жолдармен табыстар табу бағытына шоғырландыру» деп білсек, арнайы пәндерде инновациялық қызмет дегеніміз елдегі жинақталған білім, оқыту әдістемелері, тәсілдері, оқыту технологиялары, оқытудың түрлі техникалық құралдарын оңтайлы, ұтымды, мақсатты ойластыра, орынды, мерзімінде пайдалану, оқу процесін тиімді қайталау, пысықтау, басқаруды жетілдіру болып есептеледі. 
Инновациялық жүйе ұстаздардың білімі мен біліктілігін, тәжірибесі мен әдістемесін, оқу орнының материалдық – техникалық базасын, болашақ мамандардың білімдерін, талаптарын, жалынды бастамаларын, асқақ армандарын жетілдіріп пайдалану, әріптестердің ынтымақтастығы, ата аналардың қолдау-қуаттарын және басқа да көптеген мәселелерді қамтитын тұтасқан бір дүние. Бұл жүйелік басты қозғаушы күші ғылым жаңалықтары, арнайы пәнінің үздік ойлары, елдің әлеуметтік, экономикалық саяси жедел жаңару жолындағы табыстары, оқыту мен тәрбиелеу жұмыстарындағы, ғылыми – әдістемелік зерттеулердегі, озық тәжірибелер нәтижелері мен ұсыныстарды, сапалы еңбек табыстарды, болашақ түлектің  лайықты жұмыс орнына орналасуына басты кепілдік және сол оқу орнынан инновациялық жетістік болып табылады. Осыған орай, Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына 2005 жылдың 18 ақпанындағы «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» атты Жолдауында: «Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әлі алысты барлап, кең ауқымда, жаңаша ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құрай алмаймыз» делінген ой үлкен мәнді және жауапкершілікті нақтылайды [2].

Бүгінде қазақ еліміз сындарлы 20 жылдықтан өтіп, ерелі 30 жылдыққа нық қадам басты. Елбасымыз айтқандай «Жалындаған жастар – еліміздің ертеңі». Өзгелер салған сүрлеуге түсіп, бөтен іздің шаңын жұту Қазақстан жастарының таңдауы емес. Біздің болашағымыз өзіміздің қолымызда. Келешегімізді бүгіннен де нұрландыра түсу де өз қолымызда. Ал болашағымыз баянды да бақытты, нұрлы да шуақты болуы үшін менің ойымша ең алдымен өзіне лайық мамандық иесі атануымыз керек. Біздің әлеуметтік саясат бәсекеге қабілетті және күшті жалпыға ортақ еңбек қоғамын құруға бағытталуы тиіс. Әрбіреуіміз еліміз үшін талмай еңбек етуге тиістіміз. Себебі, өзге ұлттан келіп, біздің мемлекетімізді ешкім дамытып бермейді. Барлығы өз қолымызда. Біздің ұлтжандылығымызға, елімізге деген құрметімізге, осындай кең байтақ жерді бізге мұра етіп қалдырған ата-бабаларамызға тағзым етуімізге байланысты еліміз өркендеп, көркеймек.   Шыңға біткен шынардай шырайлы қазақ ұланы! Біз ҚАЗАҚ атты ұлы халықтың ұрпағы болғандығың үшін бүгіннен бастап ұлы істерге ұмтылуға тиіспіз! Ұлы іске ұмтыл дегеніміз, қолыңнан келместің етегіне жармас деген сөз емес. Қаперіңде ұстасаң кәдеңе жарайтын қарапайым ғана кеңестер. Сол себепті, ел ертеңін еңсеген, болашақ маман даярлауда өзіндік ізі өшпес оқытушылар қауымы әрқашанда жаңа заман талабына сай, интерактивті техника мен технологияларды қолдану арқылы кәсіби шеберлігі жоғары мамандар тәрбиелеуге талмай еңбек етуден жалықпайық!

 

 

 

 

 

 

 

Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мақсаттары: Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып табылады. Олай болса , білім беру саласында жаңа ақпараттық технологияны пайдалануға, Қазақстан Рсепубликасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға мүмкіндік береді.

Білім беруді ақпараттандырудың негізгі міндеттері: 
-          ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен қамтамасыз ету; 
-          білім беруді ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап , жүзеге асыру; 
-          оқу-тәрбие процесінде жаңа ақпараттық технологияны енгізуді қамтамасыз ету бойынша ғылыми-ізденушілік және оқу -әдістемелік жұмыстарын жүргізу; 
-          мектеп пәндері бойынша жасақталатын жалпыға міндетті білім стандарттарының және оқу-әдістемелік кешендерінің мазмұнын ақпараттық технологияны пайдалану мүмкіндіктерімен жетілдіру білім беруді басқаруда ақпараттық жүйені құру; 
-          білім беру мекемелерінің қызметкерлері үшін программалық-техникалық құралдарды қамтамасыз ету және мультимедиялық программаларды , электрондық оқулықтарды жасақтау; 
-          педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтеріне еркін пайдалана білуге дайындау және жүйелі түрде біліктіліктерін көтеру.

Білім беруді ақпараттандырудың қағидалары: 
-          қоғамның әрбір мүшесі үшін алынатын білімдер мен мәліметтердің түсініктідігі; 
-          жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту; 
-          білім мен тәрбиенің бірізділігі; 
-          жалпы компьютерлік сауаттылық; 
-          оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы ( интенсификация).

Нәтижелер: 
-          жаңа ақпараттық технолгияны қолдану арқылы білімнің сапасын көтеру; 
-          жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу арқылы білім беру мазмұнын жаңарту; 
-          жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың мамандыққа баулу механизмін құру; 
-          біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық ресурстарға жедел ену; 
-          білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру; 
-          республиканың  білім беру мекемелерін басқарудың біртұтас ақпараттық желісін құруға негіздеп , білім берудің басқару салаларының ақпараттық желісін құру.

ХІХ ғасырда өмір сүрген белгілі шығыстанушы Әбубәкір Диваев былай деген екен: «Білімнің нұры себілмейінші , бірде-бір озық ел бола алмайды» . Егемен Қазақстанның гүлденген өркениетті ел болуы, бүгінгі жастардың көзі ашық , білімді азамат болып жетілуіне байланысты.

Қазіргідей санның сапаға ауысуы кезеңінде , ұстаз алдында мынадай талап , міндеттертуындайды: 
-          ұстаздың алдымен өзінің білімді болуы; 
-          шәкірттерінен білімді талап етуші болуы; 
-          білімді тыңдаушы болуы; 
-          сонымен қатар білім жолындағыларды қолдаушы болуы.

Әр мұғалімнің алдындағы сәулелі мұраты- өз пәнінен білім беріп қана қоймай ,әр баланы шығармашылыққа шыңдау , баланың өзіне деген сенімін туғызу.

Жаңа формация мұғалімі – рухани –адамгершілігі , рефлекцияға қабілетті , ақпараттық – коммуникативтік, әлеуметтік – тұлғалық және басқа да құзырлылықтары қалыптасқан , шығармашыл ұстаз.

Технология – дайын бұйым алу үшін өндірістік процестерде пайдаланылатын шикізаттың , материалдың немесе шала өнімнің пішінін , қасиетін , күйін өзгерту , оларды дайындау және өңдеу тәсілдерінің жиынтығы. Интерактивті технология – бірлесіп әрекет жасау ұғымын білдіреді. Сабақ барысында оқушылардың топтармен жұмыс жасауға қалыптаспауы мүмкін емес.

Қарапайым тақта  және компьютер проекторын қарағанда , интерактивтік тақта сабақ мазмұнын кеңінен ашуына мүмкіндігі өте зор. Интерактивтік тақтаны пайдалану кезінде үлкен жетістікке қол жеткізу үшін , тек қана сауатты сабақ жоспарлап, керекті материалдарды дайындау керек.

Сабақта мұғалім интеркативтік тақтаны бір емес бірнеше рет пайдалана алады, қарапайым тақтаға қарағанда интерактивті тақта пайдалануға ыңғайлы , әрі уақыт үнемдейді. Интерактивті тақта оқытудың басқа тәсілдеріне қарағанда , көптеген жетістіктері бар. Бұл жетістіктер туралы өз сабағымда интерактивтік тақтаны пайдаланатын мұғалімдер ғана айта алады. Қызметтестер мен бірге отырып сабақа дайындалу арқылы жақсы әсерге қол жеткізуге болады , бұл  тек қана міндеттерді бөліп беру мен уақытты үнемдеу ғана емес , сонымен қатар берілген материалдардың сапасын да арттырады.