Өткізгіш анестезия

Өткізгіш анестезия

     Өткізгіш анестезия  жергілікті анестетиктердің афферентті  жүйке талшықтарына және ауыру  импульстарының ОЖЖ-не өтуін бұзғанда  болады. Оны жүйке бағанасындағы  ауыру сезімін тежеу  үшін стоматологияда , хирургиялық операцияларда қолданады. Өткізгіш анестезияға улы әсері  аз препараттар – новокин , лидокаин , артикаин , ропивакаин, тримекаин, қолданады.

      Педиатрияда  бұл анестезияны беткей наркоз  үшін қолданады. Бұл операциялық алаңда ауру сезімін толық  тоқтатады , рефлекстер мен сананың болмауына, вегетативті тосқауылды қамтамасыз етеді. Жергілікті анестетиктер жергілікті мнорелаксация шақырады. Операция кезінде наркоздың асқынулары болмайды, ояну кезеңі қысқарады.

Жұлын анестезиясы

      Жұлын анестезиясын өткізгіш анестезияның бір нұсқасы ретінде қарастырады. Жергілікті анестетиктер сезімтал жүйке ұштарының жұлындық мидың артқы бөлігіне өтуін тежеу үшін субарахниондальді ( жұлындық анестезия) және эпидуральды ( эпидуральді анестезия ) қуысқа енгізеді.

     Қазіргі кезде  жұлын – ми анестезиясы үшін  амид тобындағы жергілікті анестетиктер  – лидокаин, артикаин , буливакаин (маркаин спинал), ропивакаин , тримекаин қолданылады. Ол үшін атракматикалық диаметрі 0,4 мм аспайтын конус тәрізді ұшы бар «pencil point» ине қолданылады.

   Жұлындық анестезия  2-10 минут соң дамиды, олсенсорлы және моторлы блокаторлардың тереңдігін қамтамасыз етеді. Эпидуральды анестезия 30-40 минут соң көрініс береді.

     Жұлын-ми анестезиясы  балалар үшін постанальды репараторлы дистресс синдромын шақыратындықтан қауіпті. Бұл анестезияның әсіресе субарахниональді түрінде асқыну- артериалды гипотензия дамиды.

     Инфильрациялық анестезия

        Инфильтрациялық анестезия сезімтал жүйке ұштарының және афферентті  талшықтардың анестезиясын шақырады. Ол тіндерді қабат – қабат ертінділермен жуу арқылы жүзеге асады. Бұл анастезия үшін улылығы төмен анестетиктер – лидокаин, артикаин, буливакаин, ропивакаин, тримекаин, қолданылады . Кішігірім хирургиялық операциялар жасаған кезде кең қолданылады.

    Жергілікті әсерді  ұзартып және жергілікті анестезия  ертінделеріне резорбтивті әсерді  азайту үшін қантамырлары тарылтатын  адреномиметиктер тобындағы адреналинді (миелденген талшықтарға өзіндік  анестездеуші әсері бар) қосады. Қосарланған заттар шығарылады УЛЬТРАКИН (артикаин+адреналин) МАРКАИН АДРЕНАЛИН (бупивакаин+адреналин). Бірақ оларды көп қосып жіберсе ұлпалардың некрозын шақырады және артериалдық қысымды жоғарлатады .

    ЖЕРГІЛІКТІ АНЕСТЕТИКТЕРДІҢ РЕЗОРБТИВТІ ӘСЕРІ

 Жүйке жүйесіне әсері 

    Жергілікті анестетиктер (кокаиннен басқасы) ОЖЖ нейрондарының қозғыштығын төмендетеді . олардың бас миының әсері екі  түсінікпен сипатталады: қозу және тежелу . Қозу сатысында , яғни тежегіш нейрондар қызметі төмендегенде тынышсыздық, діріл, клонико-тоникалық қалтырау көрініс береді. Тежелу сатысында ұйқышылдық, естен тану , тыныс орталығының әлсіреуі байқалады . Жергілікті анестетиктерді көп мөлшерде бергенде бүкіл нейрондар қызметі  бір уақытта бұзылады.

     Дикаиннің резорбтивті  әсерінен тыныс орталығының салдануы  дамуы мүмкін .

   Кокаин- ОЖЖ қоздырады, дофамин, норадреналин және серотониннің  әсерін күшейтеді . Кокаиннің әсерінен  өзіне сенімдік және камфорт , ашушаншылық , ұйқысыздық , қозғалыстың  белсенділік сезімі пайда болады.

      Жергілікті  анестетиктер  пресинапстық мембрананың  деполяризациясын және ацетилхолиннің  босауын бұзады. Вегетативті  ганглилерді , жүйке-бұлшықет өткізгаштікті тежейді.

   Жүрек-қантамырлар жүйесіне және тегіс салалы бұлшықеттерге әсер етеді .

  Лидокаин және тримекаин, пиромекаин тахиаритмияның қарыншалық түрлерінде аритмияға қарсы (IB класс) заттар болып қолданылады. Олар аз мөлшерде артериалды гипотенияны шақыртып, өткізгіштікті азайтпайды. Буликаин қарыншалардың тахикардиясы шақырады . Ропивакаин кардиотоксикалық әсер етпейді.

     Жергілікті  анестетиктер бронхтарды кеңітеді. Ішектің қозғалысын жылдамдатады. Жатырдың жиырылуын төмедетеді. Жұлын-ми анестезиясында жұлын  миының симпатикалық орталығының  салдануын шақыруы мүмкін .

     Жергілікті  анестетиктер – науқастарда аллергиялық  реакциялар – дерматит , астматикалық  ұстама шақырады . Жергілікті анестетиктерді  синустық түйінінің әлсіздігіне , атривентрикулярлы тосқауылдың 2-3 – сатысында, кардиогенді шокта, ауыр жүрек шамасызданғанда, артериалды гипотензияда, сепсисте, бауыр және бүйрек ауруларында қолдануға болмайды . жергілікті анестетиктерді гиперсезімталдық кезінде тағайындалады .

    Кокаинмен улану .

 Кокаинмен жедел улану ОЖЖ  жоғарлаған бөлігінің қозуымен байланысты. Бұл кезде эйфория, тынышсыздық , галлюцинация , психомоторлы қозу, гипертермия , тремор, клонико-тоникалаық құрысу, таныстың жиеленуі , жүрек айну , құсу , тахикардия, қарашығының үлкеюі көрініс береді . Қозу симптомдары естен танумен арефлексиямен , бұлшық еттің атониясымен , коллапспен ауысады. Өлім тыныс орталығының салдануынан жіне миокард инфарктан болады.

      Қозуды белсендіру  үшін седативті транквилизаторлар  – сибазон, феназенам қолданылады. Ауыр интоксикация кезінде трахестомия және өкпені жасанды тыныс алдырады , АҚ- НЫ төмендету үшін көктамырға нитроглинерин , натрий нитропруссидін, нифедепин енгізеді, аритмияны лидокаин және лифенин көмегімен тоқтатады.

        Кокаинмен   Созылмалы улану  – кокаинизм маңызды мәселе  саналады . Бұл жағдай 1880 жылы анықталды . Оны бүкіл аурудың  панациясы санады. Көптеген атақты адамдар : Рим папасы Лев , Жюль Верн , Томас Эдиссон кокаинді тұтынған . 1882 жылы Американдық фармацевт Аза Кандлер « Кока-Кола» компаниясының тұтынушысы кока жапырағының тұнбасын осы белгілі сусынның құрамына қосты.

      1988 жылы 2,9 млн, кокаинді жаппай тұтынған 1992 жылы олардың саны 13 млн, азайды АҚШ тұрғындарының арасында кокаинді үнемі қолданатындар саны 640000 шамасында. Кокаин арзан әрі тиімді наркотик болып саналады. Түссіз «Крио» атты алколоидты темекі де қолданылады.

    Кокаин  эйфория шақырады . Оны қолданып  болған соң дисфория, депресиия, ұйқышылдық және вегетативті  бұзылыстар көрініс береді. Кокаинді  созылмалы қолданудың асқынулары  – аритмия , миокард ишемиясы, миокардит, бас миының қантамырларының спазмы  болып табылады.

• Үш циклді антидепрессант дезипрамин ;
• Антидепрессант – серотониннің нейрональды тежегіштер

Фиуоксетин , дофаминнің агонист рецепторы бромокропин және наркотикалық анальгетик бупренорфин.

Кокаинді және құрамында осы алколоидбар препараттарды тек тағайындайды.

ТЕТРОДОКСИН ЖӘНЕ САКСИТОКСИН

Бұл препараттар ең күшті улы заттарға жатады. Бұлшықетке енгізгенде бұл дәрілік заттардың минимальды мөлшері бар-жоғы 8мкг/кг құрайды.

   Тетродокмин фугу балығының ағзасында , саламандр терісінің құрамында  және Коста-Рикада тіршілік ететін  Аtе орны типті бақада кездеседі.

  Сакситоксин теңізі қызыл түске  бояйтын балдырлардың, балдырларлы  тағам ретінде қолданатын маллюскәлерден  және тасбақалардан алынады.

  Бұл улы заттар наномолярлы  мөлшердің өзінде нейрондағы  сыртқы белсенді натрий  каналдарының  қақпасына бітейді . Уланғанда өлім  бұлшықеттерінің салдануынан және  коллапстан болады.