Якуб Колас (1882 – 1956)

   Усё жыццё пісьменнік вельмі напружана працаваў. За апошняе дзесяцігоддзе ён хварэў на запаленне лёгкіх 26 разоў.

   13 жніўня 1956 Я. Колас памёр за сваім рабочым сталом. Пахаваны ў Мінску на Вайсковых могілках.

Узнагароды

    Кавалер Ордэна Леніна, Ордэна Чырвонага Сцягу, Ордэна Працоўнага Чырвонага Сцягу. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1946, за вершы ваеннага часу; 1949, за паэму «Рыбакова хата»).

 

                                                             

 

 

 

 

 

 

 

 

8

Ушанаванне памяці

      У 1959—1965 прысуджалася  літаратурная прэмія імя Я. Коласа. Ад 1972 прысуджалася Дзяржаўная прэмія  імя Якуба Коласа за лепшыя  празаічныя і літаратуразнаўчыя працы. Яго імя нададзена Мінскаму паліграфічнаму камбінату, Інстытуту мовазнаўства НАН РБ, Віцебскаму драматычнаму тэатру, Цэнтральнай навуковай бібліятэцы НАН РБ і іншым бібліятэкам. Імем Я. Коласа быў названы Нацыянальны дзяржаўны гуманітарны ліцэй з філіялам. Імя Я. Коласа носяць школы, плошчы, вуліцы гарадоў і вёсак Беларусі.

Помнікі паэту пастаўленыя ў Мінску (на плошчы, названай у яго гонар), у вёсцы Мікалаеўшчына, Наваградку, у вёсцы Плоскае Талачынскага раёна. Бюст паэту ўсталяваны ў Нясвіжы. У Мінску працуе Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Я. Коласа, ягоныя філіялы знаходзяцца ў Стаўбцоўскім раёне: у Акінчыцах, Смольні, Мікалаеўшчыне і Альбуці.

    У 1990 годзе ў в. Пінкавічы  запрацаваў музей Якуба Коласа  пад кіраўніцтвам Івана Калошы. На адкрыцці прысутнічаў сын Коласа.

    У сярэдзіне 1980-х г. пачалі  ладзіцца навуковыя чытанні, па  выніках якіх выдаецца зборнік  «Каласавіны» (ад 1986), прысвечаны жыццёваму  і творчаму шляху Коласа. У  снежні 2006 Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны  музей Я.Коласа атрымаў грант ЮНЕСКА на правядзенне міжнароднай навуковай канферэнцыі «Каласавіны» ў лістападзе 2007, а таксама на выданне мультымедыйнага зборніка «Каласавіны». Апроч таго, на гэты грант павінен быць выданы каталог твораў мастацтва (жывапісу, графікі, скульптуры), прысвечаных Якубу Коласу.

     Вывучэннем жыцця  і творчасці паэта займаецца  адна з галін беларускай літаратурнай  навукі — коласазнаўства. Творы  Я. Коласа перакладзены больш  чым на сорак моў свету.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9 
Бібліяграфія Якуба Коласа

 

Зборнікі вершаў:

«Песні жальбы» (1910)

«Водгульле» (1922)

«Нашы дні» (1937)

«Адпомсцім» (1942)

«Голас зямлі» (1943)

«Мой дом» (1946)

«Жыве між нас геній» (1952)

Паэмы:

«Прапаў чалавек» (1913)

«Новая зямля» (1923)

«Сымон-музыка» (1925)

«Суд у лесе» (1943)

«Адплата» (1946)

«Рыбакова хата» (1947)

Трылогіі:

«На ростанях» (1955)

Зборнікі апавяданняў:

Апаведаньня. (1912)

«Тоўстае палена» (1913)

«Нёманаў дар» (1913)

«Казкі жыцьця» (1921)

«У ціхай вадзе» (1925)

«Крок за крокам» (1925)

«На рубяжы» (1925)

«Першыя крокі» (1925)

«Казкі жыцьця» (1926)

«На прасторах жыцьця» (1926)

«Нёмнаў дар і іншыя расказы» (1928)

Апавяданні вершам:

«Прапаў чалавек. Паслушная жонка. Грушы сапяжанкі» (1913)

«Батрак. Як Юрка збагацеў» (1913)

Аповесці:

«У палескай глушы» (1923)

«На прасторах жыцьця» (1926)

«У глыбі Палесся» (1927)

«Адшчапенец» (1932)

«Дрыгва» (1934)

П’есы:

«Антось Лата» (1917)

«На дарозе жыцьця» (1917)

«Забастоўшчыкі» (1925)

«Вайна вайне» (1938)

«У пушчах Палесься» (1938)

 

 

10

Творы для дзяцей:

«Другое чытанне для дзяцей беларусаў» (1909)

«У старых дубох. Дзеравеншчына. Злучыліся» (1933)

«Рак-вусач» (1938) (вершаваная казка)

«Міхасёвы прыгоды» (1935) (паэма)

«На рэчцы зімой» (1941) (зборнік вершаў)

«У старых дубах» (1941) (зборнік апавяданняў)

«Вершы для дзяцей» (1945)

«Раніца жыцьця» (1950) (зборнік апавяданняў)

Пераклады:

Т. Шаўчэнка. Выбраныя творы.

У перакладзе з украінскай мовы Я. Купалы, Я. Коласа, П. Глебкі, З. Бядулі, П. Броўкі, А. Куляшова, К. Крапівы. (1941)

Т. Шаўчэнка. «Кабзар».

У перакладзе з украінскай мовы Я. Купалы, Я. Коласа, К. Крапівы, З. Бядулі, М. Клімковіча, П. Глебкі, А. Куляшова, П. Броўкі. (1952)

Зборы твораў:

Збор твораў у 2-х тамах. 1928-1929

Збор твораў у 7 тамах. 1952-1954

Збор твораў у 12 тамах. 1961-1964

Збор твораў у 14 тамах. 1972-1978

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11

  Літаратура

• Вялікі пясняр беларускага народа. Зборнік артыкулаў аб жыцці і дзейнасці Якуба Коласа. Мінск, 1959.
• З жыццяпісу Якуба Коласа: Дакументы і матэрыялы / Уклад., уступ. артыкул і імян. паказ. Г. В. Кісялёва; Рэд. В. В. Барысенка, М. І. Мушынскі. Мінск, 1982.
• Казбярук У. М. Колас Якуб // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 8. Мінск, 1999. С. 382—384.
• Лужанін М. Колас расказвае пра сябе. Мінск, 1982.
• Мацюх М. Д., Мушынскі М. І. Колас Якуб // Беларускія пісьменнікі: Біябібліягр. слоўн. У 6 т. Т. 3 / Ін-т літ. імя Я. Купалы АН Рэспублікі Беларусь, Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзіса. Мінск, 1994. С. 299—304.
• Мушынскі М. І. Коласазнаўства // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 8. Мінск:, 1999. С. 386—387.
• Мушынскі М. І. Якуб Колас: Летапіс жыцця і творчасці. Мінск, 1982.
• Навуменка І. Я. Якуб Колас: Нарыс жыцця і творчасці. Мінск, 1982.
• Разам з народам. Матэрыялы юбілейнай навуковай сесіі АН БССР, прысвечанай 100-годдзю з дня нараджэння Янкі Купалы і Якуба Коласа / Пад рэд. І. Я. Навуменкі. Мінск, 1983.
• Тычына М. Колас Якуб // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4. Мінск, 1997. С. 225—227.
• Якуб Колас: Да 100-годдзя з дня нараджэння. Біябібліягр. паказ. / Склад. Н. Б. Ватацы, М. І. Пратасевіч, Н. А. Адамовіч, А. Б. Дунаеўская; Рэд. В. П. Рагойша. Мінск, 1983.
• Янка Купала і Якуб Колас у кантэксце славянскіх літаратур. — Мн., 2002.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12