Шығарма

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

                                   Шығарма

 

«Ер Тарғын» жырындағы Тарғын мен Ақжүніс бейнесі

                                          

                                            Қару күшті емес,

                                           Қару ұстаған күшті.

                                                              Қазақ халық мақалы

                             Жоспар:

I.Кіріспе бөлім

«Ер тарғын»  жыры жайында...

ІІ.Негізгі  бөлім:

1.Ер тарғынның  бейнесі

2. «Ақжүністей  аруым..»

ІІІ.Қорытынды бөлім

Оймақтай ой, тобықтай түйін.

            Ауыз әдебиетінің баяғы заманнан  ұрпақтан-ұрпаққа ауысып отырған асыл мұраларының бірі – батырлар жыры. Қазақ батырлар жырында елін сүйген батыр мен оның елі үшін, Отаны үшін көрсеткен қаһармандығы суреттеледі. Туған жеріне немқұрайлы көзқараспен қарамаған батырлардың басты мақсаты – жерін, тума халқын, атамекенін басқыншы жаудан қорғау. Батырлар жырының көпшілігінде халықтың түбегейлі мұң-мүддесі көкселеді. Батырдың халыққа батыршы болу арманы, сол жолдағы іс-әрекеті жырлануы арқылы оның өз үй-ішіне, өз руына деген сүйіспеншілігі де айқындалады. Мәлік Ғабдуллин ағамыз айтқандай, қазақтың батырлар жырының қайсысын алсақ та, бәрінде де ел бірлігі мен Отан қорғау мәселесі бірінші кезекте тұрып, батырлардың ойы мен арманы, ел мұңы халық тағдырыменұштасып жатыр. Қазақтың эпостық ұзақ поэмаларының ішінде әрі мазмұны, әрі көркемдік ерекшелігі жағынан айрықша орын алатын жыр – «Ер Тарғын». «Ер тарғын» жырын қарастыратын болсақ, жырдағы Тарғынның ерлігі, жақсылығы, махаббат секілді мәселелер баяндалған. Кейіпкердің жан-дүниесін, ішкі әлемін ақжүністің толғауын көрсеткен жолдарда сезімнің шынайылығы бейнеленген.

     Жырдың басты  кейіпкері – тарғын.Тарғын –  бүкіл ноғай жұртының намысы  үшін күрескен батыр. Поэмада,  ең алдымен, оның батырлық жағы шебер суреттеледі.

                       Сары ала туы салбырап,

                      Шапты батыр тебініп.

                      Жалмауыздай емініп,

                     Сырттағы жүрген әскерге

                     Қарамады бұл батыр

                    Ішкі қамалға кірді желігіп...

         «Елдің ерлігі әр жерде емес, тар жерде» дегендей, Ақша хан  бастаған ауыр қолдың әбден  құты қашып, нақ шегінер кезінде  Тарғынның ерлігі көзге түседі. Қамалы берік, он сан оймауыт,  тоғыз сан тормауытты алудағы батырдың жауына жалғыз шапқан төтенше ерлік қимылдары басқа жұртты соңына ертіп, қолдарын жеңіске жеткізеді. Оның ерлік мінезі Қартқожақпен кездескенде де байқалады. Осы кездесуде екі түрлі қасиет көрінеді: бірінші – үлкенге деген құрмет, екінші – ердің қолынан келер мінезді көрсете білу. Сондай-ақ, Тарғынның ерлігі Домбауыл батырмен ұрыста көрінеді. Тарғынның жырда тек қана ерліктері жайлы айтылмаған, оның басына келген қиыншылық кездегі Ақжүніске деген шынайы махаббаты сынды сезімдері де суреттелген. Ол, әсіресе, бел омыртқасы шығып, жапаң түзде қалған кезде көрсетілген. Ажал Тарғынның басына келіп тұрса да, ол өзін емес, «Ақжүністей аруым» деп жарын, «мінбей, түспей арыған Тарланым» деп қамыққан. Шығармада Тарғын елінің ақылшысы, ел қорғаны, батыр перзнеті деп көрсетілген.

       Туындыда  шебер суреттелген образдардың  бірі – Ақжүніс образы. Ақжүніс ару байлыққа, атаққа малынған хан қызы болғанымен, әкесінің әміріне сүйенбей, өз әмірімен жүретін, бойындағы қадір-қасыеті, ақыл-парасаттылығы, қайрат-жігері байқалады. Ол Тарғынды шынайы жүрек қалауымен сүйген. Әттен, сүйгенінен айырылып қалды! Поэмада Ақжүніс Тарғындай берік батырдың адал, сүйікті жары, ақылшысы, адамгершілігі мол жан ретінде көрінген. Сондай-ақ ол өзінің көз тартар сұлулығымен де көзге түседі. 

                     Шашын дынданменен тараған,

                     Бектер мінген бедеудей

                     Бауырынан жараған.

                    Бет ажарын қарасаң,

                   Жазғы түскен сағымдай,

                  Ет ажарын қарасаң,

                  Терісінен айырған

                  Арпа-бидай ақ ұндай.

                   Қасы сарыжадай керілген,

               Кірпігі оқтай тігілген.

                Бұралып белі бүгілген

                 Қараған кісі үңілген,

               Қолаң шашты, қой көзді,

             Аяндағы бір сөзді

              Ақжүніс атты ару еді.

     Қорыта келгенде, «Ер Тарғын»  поэмасы – бір кезде Ноғайлы-қазақ  атанған елдердің, елдік бірлікті  аңсаған тілегінен туған шығарма.  Қайда болсаң да, елдіктің туын берік ұста, өз халқың үшін қызмет ет, бас қамыңнан ел қамын жоғары қой деген тәрізді үлкен тілектерді меңзейді. Поэманың құндылығы тек ескіден қалған ескерткіштігінде емес, әркім өз елін, өз жерін, өз Отанын терең сүйіп, ел туын жоғары ұстау адамдық қасиеттің ең биік сатысы екендігін аңғартуында. Осы тұрғыдан қарағанда, «Ер Тарғын» поэмасының тәрбиелік мәні зор.

                    Моя родина - Казахстан (сочинение)

Родина –  это земля, что воспета 
Делом рабочего, словом поэта. 
Здесь тебе выпало строить и жить, 
Родине, верно, умей послужить, 
С Родиной вместе расти и мужать  
Родину, сын мой, умей защищать!  
 
Казахская пословица гласит: «Цветы лишь на своей поляне – цветы», человек лишь на Родине – человек». В слове заключена вековая хранимая и бережно передаваемая из поколения в поколение истина о Человеке и Родине. Только чувство Родины, осмысление своего единения с ней, своей сопричастности к жизни и судьбе Отечества делает нас настоящими людьми.

«Берёзовые  ситцы» севера, могучие сосны Борового, золотые нивы целинного края, седые  ковыли Великой Степи, горные громады  Алатау и Тянь-Шаня – всё мой  Казахстан. Когда в младших классах я писал сочинение о моей Родине, перед мысленным взором именно эти картины меня поражали: огромные просторы, красота и многообразие природы моей родины. Я никогда не перестану ими восхищаться. Как по-особому благосклонна Природа-мать к казахстанской земле. Поэтическое наследие нашего народа содержит немало завораживающих картин красоты родной земли, её безбрежных просторов, белоснежных громад гор, лазурных гладей озёр… Великие акыны воспевали красоту и историю казахской земли. Меня всегда интересовала и волновала одна история, ведь без прошлого нет будущего. Народная память хранит и передаёт из поколения в поколение славные и трагические события в жизни казахского народа. Моё воображение рисовало образы славных батыров, доблестно защищавших свою Родину. Они виделись мне в величественных фигурах славных воинов Карасая и Агынтая – батыров, стоящих на одной из центральных площадей города. Сейчас мне шестнадцать, и в слова «Моя Родина – Казахстан» я вкладываю уже и иной смысл. Это не просто красивейшая страна с неповторимой многовековой историей и культурой. Казахстан – это молодое, свободное независимое государство, успешно развивающее свою экономику и идущее вперёд дорогой реформ и преобразований к процветанию и стабильности нашей страны. Я думаю, главное богатство любого государства – это его люди, их жизнь, заботы и чаяния, горести и радости.

         XXI век – это век нового поколения, которому предстоит стать опорой молодого государства. Мы осознаём свою ответственность, поэтому сейчас уделяем большое внимание учёбе, стараемся приобрести максимум знаний. Государству нового тысячелетия необходимы квалифицированные, активные люди. От нас будет зависеть будущее государства.

Каждый из нас должен сделать всё, чтобы  добиться исполнения нашей мечты  – могущества Казахстана среди мировых держав. Мы, молодое поколение, гордимся прошлым своей страны, посвятим жизнь её настоящему во имя нашего общего будущего.

 

Learning a Foreign Language   

Foreign languages are absolutely necessary for people nowadays, because of our growing international contacts with foreign countries.

There are many reasons, why we begin to study foreign languages. One studies a foreign language to be able to communicate with other people who speak this language, other study it for future career.

If we are planning to travel to countries where the language we can speak is spoken, we can communicate with people there and understand what they are saying to us.

If we are working in any branch of science, we naturally wish to read scientific books and magazines in other languages to raise our professional level. Making business nowadays also means the ability of speaking foreign languages.

The ability of speaking one or two or even more foreign languages helps people from different countries to develop mutual friendship and understanding. We can also make our intellectual and cultural horizons wider through contacts with people of another culture.

It is also very interesting to read foreign literature in its original form. We can also read foreign newspapers and magazines and understand films in foreign languages without any help and translation.

As for me I learn English, because English is a very popular language all over the world. It is used in many parts of the world and there is a lot of business correspondence and literature in English.

Also I am going to learn Spanish, because it is also a widely spread language.

I think, it is very important to speak at least one foreign language either English or German or French and Spanish or any other one.

There is a saying: the more languages you speak, the more times you are a human being.