Delphi ортасының жұмысына жалпы сипаттама

1. Каталогты құру.

2. Псевдонимін  құру.

3. Кесте құру.

 

Каталогты құру

     Каталог мәліметтер базасында файлдар үшін қарапайым жолмен құрылады, мысалы жолсеріктің көмегімен.Әдетте жергілікті мәліметтер базасы жеке мәліметтер базасының жұмыс бағдарламасының каталогының кіші каталогына сияды.

Ескерту

     Мәліметтер базасы үлгі ретінде қаралған одан арғы жұмысы үшін «Санкт-Петербургтың сәулеттік ескерткіштері» каталогта жалғасады \Петербург каталогының жобасын құру керек және одан — Data кіші каталогын.

Псевдонимді  құру

     Мәліметтер базасының псевдонимі  Delphi – ге кіретін  BDE утилиті

көмегі арқылы құрылады, ол Windows -  тан Бағдарлама мәзірінен (Borland Delphi 7) командасы жіберіледі. BDE Administrator терезесінің диалогтың түрі 2 ші суретте келтірілген.

 

 

2 сурет. BDE Administrator терезесі.

 

Терезенің сол жақ бөлігінде Databases қосындысында осы компьютерде тіркелген псевдоним аттары  тізбектелген. Жаңа псевдоним  құру үшін, Object менюдан New басшылығын таңдау қажет. Одан кейін  New Database Alias (мәліметтер базасының псевдонимі ) Database Driver Name, онда мәліметтер базасына жол табу драйвер жүйесінде тіркелген драйверді таңдап алу керек (3 сурет), демек мәліметтер базасын құру үшін түрін таңдап аламыз.

Тапсырма бойынша псевдонимді  кұру үшін  STANDARD (default driver) ұсынылады, ол Paradox форматында кестеге жол табуды қамтамасыз етеді.

 

 

3 сурет. New Database Alias сұхбат терезесі

 

 ОК батырмасымен  псевдоним  аттар тізіміне драйверді  таңдап болған соң жаңа элемент  қосылады  (4 сурет).

 

 

4 сурет. Жаңа  псевдонимді  тіркеу

 

Осыдан кейін әкімшілік пен құрылған псевдоним автоматты түрде  өзгеру керек. Псевдоним атауы қарапайым  Windows та өзгеруіне болады: тышқанның оң жақ батырмасымен псевдонимге  басып  Rename басшылығында пайда болған және диалогтық терезеге жаңа ат енгізу керек. Файлға жолды  Definition қосындысында Path өрісінде стандарттық диалогтық терезе  Select Directory (каталогты таңдау) батырмасында үш нүктені басқанда ашылады. Үлгі ретінде 5 сурете көрсетілген, BDE Administrator терезесі  Peterburg  псевдоним  атын құрап болған соң "Санкт-Петербургтің сәулеттік ескерткіштері" мәліметтер базасы үшін.

Псевдоним  құру үшін конфигурация файлында тіркелген,  Object мәзірінде  Apply батырмасын таңдау қажет. Confirm  диалогтық  терезесінде ашылған конфигурация файлындағы өзгерістерді сақтау қажеттілігін бекіту керек.

 

 

5 сурет. Псевдоним  құрудың нәтижесі

 

Кесте құру

Мәліметтер базасын құру кезіндегі маңызды сәт  өріс жазулар арасындағы ақпаратты бөлу болып табылады.

Таңқаларлығы, ақпарат өріс арасында әртүрлі түрмен бөлінуі мүмкін.Мысалы, Санкт-Петербуртың тарихи ескерткіштерінің тарихи  мәліметтері туралы "Ескерткіш" және "Тарихи анықтама"немесе "Ескерткіш", "Сәулетші" ,"Жыл" және "Тарихи анықтама" өрістен  тұратын жазу түрінде ұйымдастырылуы мүмкін.

Бірінші нұсқада  "Ескерткіш" ескерткіштің атауын сақтап тұратын болады, мысалы, Эрмитаж атауын , ал  "Тарихи анықтама" – өрісі  барлық қалған ақпараттарды  осылайша қолданушы өзін қызықтыратын атауды атауы бойынша таба алады. Екінші нұсқада қолданушы ескерткіштер туралы сәулетшісі болып табылатын немесе осы тарихи мерзімде пайда болған ескерткіштер туралы ақпараттар таба алады.

Егер мәліметтер базасын қолдану кезінде кейбір бөлшектер туралы ақпаратты таңдау  атқарылатынын алдын-ала білсек келесі ережені құрауға болады,бұл таңдауды қамтамасыз ететін ақпаратты жеке өріске  орналастыру қажет.

     Жазу өрісі анықталғаннан кейін өрістерді кестелер бойынша анықтау қажет.Қарапайым мәліметтер базасында барлық  өрістерді бір кестеге орналастыруға болады.

     Мәліметтер базасының күрделі  өрісі бірнеше кесте бойынша  бөлінеді, және кейбір қосымша  ақпараттар енгізуге және кесте  арасындағы байланысты қамтамасыз  етеді.  Өзара мәліметтер базасын  құратын және бірнеше кестемен  байланыста болатын құбылысты  реляциондық деп аталады.Реляциондық  мәліметтер базасында кестелерді, ақпараттарды көшіруден бас тарту  үшін негізгі ақпаратқа кейбір  қызметтік ақпарат қосылады, ол  жазуды көшіріп басады. Реляциондық  мәліметтер базасын қарауды ұйымдастыру, осы кітаптың тапсырмасына кірмейді. Оқырман өз алдына әдебиетке  сүйеніп мәліметтер базасының  мәселелерімен танысуы  мүмкін.Мәліметтер  базасының жазу құрылысы анықталғаннан  кейін кестені тікелей құруға  болады. Кестелер Delphi құрамына кіретін Database Desktop утилитінің көмегімен құрылады. Database Desktop утилиті мәліметтер базасымен  жұмыс кезінде барлық қажетті  әрекеттерді орындауға мүмкіндік  береді.Ол мәліметтер базаларының  әртүрлі форматтағы кестелерін  құру, қарау және модификацияның  құрылуын қамтамасыз етеді, (Paradox, dBASE, Microsoft Access).Одан басқа утилит  сауалнама құру жолымен ақпараттарды  таңдауды орындауға мүмкіндік  береді. Жаңа кестені құру үшін Tools мәзірінен  Database Desktop  басшылығын  жіберу керек. Сосын терезеде  пайда болған Database Desktop утилиттерін File мәзірінен New басшылығын таңдау  керек және пайда болған тізімде Table — құрылған файлының  тегін  таңдап алады. Одан кейін сұхбат  терезесінде ашылған Create Table  құрылғысынан  кестенің құрылғанын таңдау керек (үндемеу белгісімен Paradox 7 типі пайда  болады).  Нәтижесінде Create Paradox 7 Table сұқбат  терезесінен кесте жазуын құруды  анықтауға болады.Кестенің әр  өрісі үшін атын, типін егер  керек болса өріс мөлшерін  тапсыру қажет. Өрістің аты мәліметтерге  қол жеткізу үшін қолданылады. Өрістің аты ретінде,  Field Name,колонкасына  кіретін латын алфавитінің әріпінен  және 25- тен артық емес белгіні  қолдану. Өріс типі мәліметтер  типін анықтайды, олар өрісте  орналасқан болуы мүмкін.Туре  колонкасын тұрақты белгісімен  типі тапсырма етіледі. Өріс типі  және оған сәйкес тұрақты 1 кестеде  көрсетілген.

 

                                      

 

 

 

 

         1 кесте. Өріс типі ақпарат  типін анықтайды, ол 

               соның ішінде орналасқан болуы  мүмкін.

 

Типі	Тұрақты	Өріс мазмұны
Alpha	A	Белгілер жолақтары. Жолақтың барлық ұзындығы Size  мінездемесімен анықталады, диапозон белгісі 1—255.
Number	N	10-307— 10308 диапозонын саны 15- ші белгілі цифры.
Money	$	Ақша форматындағы сан.Сан цифрлары көмегімен қатар топтарын бөлетін топқа бөлінеді.Сондай-ақ ақша бірлігінің белгісі шығады.
Short	S	-32767—32767 диапазонынан  бүтін сан.
Long Integer	I	-2 147 483 648-2 147 483 647 диапазонынан бүтін сан
Date	D	Күні
Time	Т	Түн ортасындағы миллисекундтық  көрсетілген уақыт.
Time stamp	@	Уақыты және күні.
Memo	M	Еркін ұзындықтың белгілер жолдары. Memo секілді өріс, Alpha секілді өріс сақтай алмайтын мәтіндік ақпаратты сақтау үшін қолданылады. Өрістің өлшемі (1—240) кестеде қанша белгі сақталатынын анықтайды.
Formatted Memo	F	Еркін ұзындықтың белгілер жолдары (Memo типтес секілді) шрифтің түрі мен өлшемін, әзірлеу қабілеті мен белгілер түсін көрсету мүмкіндігі бар.
Graphic	G	Графика
Logical	L	"ақиқат" (True) немесе "жалған" (False) ойлау мағынасы.
Auto-increment	+	Бүтін сан. Кестеге келесі жазуды  қосу кезінде өріске бір сан  көбірек жазылады, соңғы қосылған  жазуға сәйкес өріске қарағанда.
Bytes	Y	Екілік мәліметтер. Database Desktop интерпретировтық  бола алмайтын деректерді сақтау  үшін қолданатын өрістің түрі.
Binary	В	Екілік мәліметтер. Database Desktop интерпретировтық бола алмайтын деректерді сақтау үшін қолданатын өрістің түрі.Memo типтес деректер сияқты бұл деректер кестенің файлында орналаспаған.Binary типтес өріс ережеге сай ,  audio- деректерді сақтайды.

Өрістің тұрақты типін анықтайтын тізімнің өрісінен немесе клавиатурадан таңдаудан енгізілуі мүмкін. Ол калонкадағы тышқанның оң жақ батырмасын басу болып табылады. Туре немесе  < Бос орын  > батырмасын басу кезінде. Бір немесе бірнеше өрісті кілттеу ретінде ескеруге болады. Кілттік өріс кестеде жазылудың ойша тәртібін анықтайды. Мысалы, егер белгілі өріс (Alpha  типі)  Fam өрісі  (Фамилия) кілттік ретінде белгілесе, онда кестені шығару кезінде жазулар фамилияның әріптік тәртібіне сәйкес реттеледі.

       Кестеде ені бірдей мазмұндас кілттік өрістің ені жазуы болмайтындығына көңіл аудару қажет. Сондықтан қаралған мысалда кілттік өріс Fam (Фамилия) және Name (Аты) болуы керек. Сонда кестеге бір фамилиядағы  туралы ақпаратты енгізуге болады. Бірақ бұрынғыша аттары бірдей фамилияларды енгізуге болмайды.Сондықтан кілттік өріс ретінде айқын ақпаратты сақтайтын өрісті таңдайды. Кілттік ретінде адамдардың тізімін сақтайтын кесте үшін  Pasp (Төлқұжат) өрісін таңдауы мүмкін. Өрісті кілттік ретінде ескеру үшін Key колонкасын екі рет басу керек.Кілттік кестелер кестенің жоғарғы бөлігінде топтасқан болуы керек. Егер өрісті сақтау үшін тағайындалған деректер міндетті түрде жазудың ішінде болуы керек, сонда

       Required Field жалауша орнату керек. Мысалы, Fam (Фамилия) өрісі міндетті түрде толтырылып сол кезде Tel (Телефон) өрісі бос қалуы мүмкін.

Егер өріске толтырылған мағынасы анықталған кеңістікте орналасқан болуы қажет, сонда Minimum value өрісі және  Maximum value өрісі кеңістіктің шекарасын сұрауы мүмкін.Default value өрісі кестеге жаңа жазуды қосу кезінде автоматты түрде өріске жазылатынды үндемей мағына беру мүмкін. Picture өрісі ақпарат өріске дұрыс енгізуді бақылайтын шаблонды қолдануды пайдаланады. Шаблон әдеттегі және арнайы белгілерді көрсетеді. Арнайы белгілер 2 ші кестеде  көрсетілген.

       Ақпаратты өріс позициясына енгізу кезінде тек белгілер ғана пайда болады., олар шаблонның осы белгісі үшін жіберілген.Мысалы, шаблон позициясында # белгісі тұрса онда оған сәйкес белгіге тек сан енгіуге болады.Егер шаблон  позициясында кәдімгі белгі тұрса онда осы позицияда ақпарат енгізу ақпаратты түрде көрсетілген белгі шығады. Мысалы, Tel өрісі А типтес телефон және бағдарлама нөмірін сақтау үшін тағайындалған, мәліметтер базасымен жұмыс істейтін, телефон нөмірі қарапайым түрде көрсетілген болу керек, демек сандардың топтасуы сызықтар арасында бөлінген түрінде жалғасады. Бұл жағдайда Picture өрісінде ###-##-## шаблонын жазу керек.

       Tel  өрісіне ақпаратты енгізу кезінде тек сандар көрінетін болады (басқа белгінің батырмасын басу қабылданбайды), оның үстіне үшінші және бесінші санды өрісте енгізгеннен кейін өрісте сызықшалар автоматты түрде қосылады.

 

 

 

2 кесте. Шаблондарды жазу кезінде қолданылатын

арнайы белгілер.

 

Шаблон белгісі

Белгіні енгізу кезінде жіберілетін

*    & @     *.

Сан кез келген әріп (жазумен және жол арқылы) Кез келген әріп (автоматты жазу түріне айналады кез келген әріп). (автоматты жол жазуына  айналады) кез келген әріп. Кез келген белгі (егер әріп енгізілген болса, онда ол автоматты түрде жазу үлгісіне айналады. Белгі артынан келетін белгі "үтір нүктемен", кәдімгі белгі сияқты интерпретируеттік , шаблон сияқты емес. Қайталанатын кез келген сан  "жұлдызшаны" анықтайтын шаблон белгісі.

 

Өрістің мәліметтердің кейбір элементтері міндетті емес болуы мүмкін, мысалы телефон нөмірі үшін қала коды. Шаблон элементтері міндетті емес мәліметтерді енгізуді қамтамасыз ететін, төрт бұрышты жақшаларда толтырылады. Мысалы, [(###)]###-##-## шаблоны өріске телефон нөмірін қала кодымен жақшаға толтырылған кодсыз енгізуді қолданады. Шаблондар тек бақылау үшін емес сенімсіз белгілерді енгізуді блокироват ету жолымен өріске мәліметтердің дұрыстығын емес сонымен бірге мәліметтердің енгізуді автоматтандыруды қамтамасыз етеді.Бұл шаблонда төрт бұрышты немесе фигуралы жақшаларды сақтайтын өрістегі жіберілетін тізімді көрсету жолымен қол жеткізеді.

      Мысалы, егер  Address өрісі үшін {Санкт-Петербург, Мәскеу , Воронеж}*@ немесе [Санкт-Петербург, Мәскеу , Воронеж]*@, онда мәліметтерді енгізу кезінде бұл өріске сәйкес келетін қала атауы әріптердің бірін с, м немесе в енгізген соң бірден шығады. Төртбұрышты жақшаның айырмасы бірінші шаблонда өрістің мазмұны міндетті түрде қалалар тізімінің бірінің атауымен басталуы керек, екіншісінде қала басқаша аталуы мүмкін, бірақ оның атауын толық енгізуге тура келеді. Кестенің құрылысы анықталғаннан кейін, кестені сақтау қажет. Ол үшін  Save As басқышын басу керек. Нәтижесінде  Save Table As терезесі ашылады. Бұл тізімде Alias  тізімінен  мәліметтер базасының псевдонимін таңдау керек, ол құрылған кесте болып табылады, ал файл аты өрісінде осы құрылған кестені сақтайтын файлдың атын сақтау керек. Сақтау батырмасын баспас бұрын Display table жалаушасын орнатамыз.

     Сақтау батырмасын басу нәтижесінде Table сұхбат терезесі ашылады, онда қазір ғана құрылған кестенің мәліметтерін енгізуге болады. Егер мәліметтер базасының кестесі қол жеткісіз болса онда кестеге мәліметтер енгізу үшін кестені ашу керек. Бұл үшін File мәзірінен Open | Table бастамасын таңдау қажет, одан кейін пайда болған  Open table сұхбат терезесінде Alias тізімінде қажет мәліметтер базасы мен кестені таңдау қажет. Кесте қарау режимі кезінде ашық болады, онда кестенің мазмұнын өзгертуге болмайды. Кестеге мәліметтерді енгізуге мүмкін болу үшін кестені редакциялау режимін активтендіру керек, Table  мәзіріненде Edit Data бастамасын таңдау қажет.