“Киімдер дүкені” бағдарламасының баяндалуы

• Ø машина кодына аударатын жоғары өнімді компилятор;
• Ø объекті-бағытталған модель компонент;
• Ø программалық прототиптерден визуальді ( сонымен қатар жылдам ) қосымшаларды құру;
• Ø мәліметтер қорын құру үшін арналған масштабталатын құралдар;Delphi ортасы көп терезелі  жүйе тәрізді .Оны жүктеу үшін:

Пуск/программы/Borland delphi/Delphi.командасын қолданамыз .Жүктелгеннен кейін экранда 4 терезе пайда болады.

Бұл  Delphi ортасының негізгі терезесі болып бірінші жолда мәзір орналасқан болып және саймандар тақтасы бар: Стандарт, Вид, Откладка, Палитра пользователя, панель компонентов, рабочая область и т.б.

1.Негізгі терезе(Project1)

2.Обьектілер инспекторының терезесі . (Object inspector)

3.Форма конструкторының терезесі(form1)

4.Кодтар редакторының терезесі(Unit1.pas) 

Бұл терезе объекттер ағаша. Бұл терезеде формадағы барлық компоненттердін дізімі тұрады. + немесе  — белгісі бул компоненттін ішкі класында екінші компоненттің бар екендігін білдіреді. Егерде компоненттін аты ерекшеленген болса онда бұл компонент формада екпінді болғанын анықтайды.   

Терезесі форма конструкторының терезесі болып бұл терезеге негізгі конпоненттер орналасады.

Бұл терезе объекттер инспекторы болып, мұнда объекттің негізгі параметрлері енгізіледі. Уақиғалар тізімі жазылады. Мұны View/obgect inspector  немесе F1клавиші арқылы  экранға  шығамыз . Obgect inspector терезесі  екі  жапсырмада тұрады.

1. Propertits ( қасиет )
2. Events  (жағдай)

Терезесі кодтар редакторының терезесі болып табылады. Бұл терезеде формаға қойылған компоненттердің тізімі, компоненттердің уақиғалар тізімі және сол уақиға сәйкес командалар жазылады.

Бір проектімен жұмыс қажеттілігіне қарай экранда басқа да терезелер тұруы мүмкін. Жұмыс жасау барысында негізгі терезеден басқа терезелерді  алып тастауға, орын ауыстыруға болады. Көп терезелі болғанмен Delphi-де тек қана бір уақытта жасауға болады.

Delphi-де құрылғының қосымша проекті түрінде жиналған бірнеше элементтерден  тұрады. Олар

1. Проект коды (DPR кеңейтілген мен берген формада сақталады)
2. Форма сипаттамасы (DFM)
3. Форма модулі (PAS)
4. Модулдер (PAS)
5. Объектілер параметрі (ОРТ)
6. Ресурстар сипаттамасы

Копилтильда таңбасымен өзгеріс енгізеді. Ең қарапайым проектінің өзі көп формадан  тұрады. Сондықтан кез-келген проект құру барысында оның барлық элементін сақтайтын каталог ашқан дұрыс.

Негізгі  программа төмендегідей құрылымда болады:

Program  project1;

Uses   Forms,

Unit1  in  ‘Unit1.  pas’{Form1},

Unit2  in  ‘Unit2 . pas’{Form2};

{$R*.RES}

begin

Application. Initialize;

Application. Create Form(TForm1,Form1);

Application.CreateForm(TForm2,Form2);

Application.Run;

End.

Проект аты проектің файлының атымен сәйкес келеді және дискіге сақталу барысында да ресурстар файлымен проектілер параметрлері файлы да осы атпен аталады Проект файлының атын өзгерткенде автоматты түрде осы файл аттары өзгереді. Проектіні құру проект файлын компиляциялау барысында орындалады және қосымшаның ехе файл проект атымен аталады.

Проект файлын қарауға және өңдеуге болады. Ол ұшін Progect/view Sourec (проект) (просмотр источника) командасы арқылы ашылады. Формаларды қарау үшін viewForms…shift+F12. формалар сипаты сақталған файлда форманың өзі мен оның сипаттамасы беріледі. Форма модулінің файлында форма класының сипаты беріледі. Ол форманы қолданғанда автоматты түрде ашады. Қажетті модульді ашу үшін view-Units… немесе ctrl+F12 модульдер файлында кез келген формамен байланыспаған модульдер сақталады. Олар объект pascal тілінде жазылады. Оларды қолдану үшін Uses бөлігінде атты көрсету қажет. Ресурстар файлының проект аты беріледі. Проектіні сақтағанда автоматты түрде құрылады. Delphi-тен ресурстар файлымен жұмыс жасауға арналған графиктік редактор қарастырылған.

Ұйымдастырушының ортасын икемдеу .

Delphi-де программа визуальді түрде  жазылатындықтан, барлық осы компоненттер  форма жазықтығында өзінің графикалық  көрінісіне ие болады, олармен  тиісті түрде операциялану үшін  қажет. Бірақ жұмыс істеп тұрған программаға көрініп тұрған тек визуальді копонент болып қалады. Копонент қызметі бойынша палитра беттерінде топталған. Мысалы, Windows “common-dialogs” көрсететін компоненттердің барлығы “Dialogs” деп аталатын палитра бетінде орналасқан.

Delphi ұйымдастырушыға ортаны максимальді ыңғайлылық үшін икемдейді. Компонент палитрасын, құралдар сызғышын оңай өзгертуге және синтаксисті белгілеп, қоюларды түспен икемдеуге болады.

Delphi –де компоненттің өз тобын  анықтауға болады, және оны палитра  бетіне орналастыру мүмкіндігі бар, сондай-ақ компоненттерді топтау мен пайдаланбайтындарды жойып тастау мүмкіндігі де бар.

Интеллектуальді редактор. Программалар редакциялауды макростарды орындау мен жазуды мәтіндік блокнотпен жұмыс істеуді, икемделетін тетікті комбинацияны және жолдың түсті айырмасын пайдалану арқылы жүзеге асыруға болады.

Графикалық дұрыстағыш. Delphi –де қуатты редакторға енгізілген кодтағы қателерді тауып, оларды жоятын графикалық дұрыстағыш бар. Тоқтау нүктелерін анықтауға, үзілістерді тексеріп, өзгертуге адымдап басу арқылы программаны әрекетін дәл түсінуге болады. Ал егер өте жіңішке Фрегисторын тексеріп, бөлек енгізу мүмкіндігі бар Turbo Debugger пайдалануға болады.

Объектілер инспекторы. Бұл құрал бөлек терезе бейнесінде көрінеді, онда сіз программаны жобалау кезінде объектінің жағдайлар мен қасиеттер мағынасын белгілей аласыз (Properties and Events) .

Жоба менеджері. Ұйымдастырушыға тиісті жобада барлық модульдерді қарауға мүмкіндік береді және жобаны басқаратын ыңғайлы механизм мен жабдықтайды. Жоба менеджері файл аттарын, таңдалған форма уақытты және т.б көрсетеді. Мәтін мен формаға тиісті атау үстіне тышқанмен сырт еткізу арқылы тез арада жетуге болады.

Объект навигаторы. Қол жетерлік объектінің кітапханасын көрсетеді және қосымшалар бойынша навигацияны жүзеге асырады. Объект иерархиясын, кітапханадағы компиляцияланған модульдерді және сіздің кодыңыздың глобальді атаулар тізімін қарауға болады.

Меню дизайнері. Менюді жасауға, шаблондар түріндегілерді сақтауға және кейін оларды кез-келген қосымшада пайдалануға болады.

Сарапшылар. Бұл сізге қосымшаларды оңай жобалау мен икемделуін қамтамасыз ететін құрал программасының тобы. Ұйымдастырылған сарапшыларды өз бетінше қосуға мүмкіндік бар. Потенциалды түрде бұл арнайы программаға жазылған Case – құралдарымен Delphi-ді кеңейте алатын үшінші фирмалардың мүмкіндігі. Оның құрамы мынадай:

• Ø Мәліметтер қорымен жұмыс істейтін форма сарапшысы.
• Ø Қосымшалардың ұстаным мен шаблондар сарапшысы.
• Ø Форма шаблонын сарапшысы.

RAD Pack құрамына Delphi фирмасындағы Borland Pascal 7.0 жасалған ресурстарды қайта құратын сарапшы енеді. Қазіргі уақытта DLL құрылысын жеңілдететін және тіпті өзінің сарапшыларын жасайтын сарапшыларда болды.

Интерфейсті оқу жүйесі. Delphi-ді кеңірек игеруге мүмкіндік береді. Ол тек көмекші жүйе ғана емес, сондай-ақ ол Delphi-дің мүмкіндіктерін ұйымдастырушының өз ортасында көрсетеді.

1.5 Компоненттер

Query компоненті алыстатылған SQL – серверлерге болмаса жергілікті мәліметтер қорына SQL-сұранысын құру және орындау үшін пайдаланылады.

DBGrid компоненті мәліметтерді жол немесе баған ретінде көрсететін, белгіленген мәліметтерге кестесін туғызу үшін пайдаланылады. Компонент визуальды.

DataSource компоненті— бұл компонент Table немесе Query компоненттері секілді мәліметтер.қорымен байланыстыру үшін пайдаланылады.

MainMenu компоненті— бұл компонент формаға негізгі меню құру үшін қолданылады. Басты қасиеті Items арқылы менюге керекті сөздер жазылады. Я болмаса MainMenu компоненттінің үстінен 2 рет шерту арқылы жазуға болады. ShortCut  қасиеті клавиатурадан басқаруға мүмкіндік береді.

Panel компоненті- бұл компонент кең ауқымда қолданылады. Бұл компонент бір-бірімен байланысты бірнеше компоненттерді біріктіріп, бір жерде орналастыруға ыңғайлы. Panel компонентіндегі жазуды Caption қасиеті арқылы өзгертуге болады. Bevellnner, BevelOuter, bevelWidth, BorderStyle,BorderWidth қасиеттері арқылы компоненттің  жиектерін көркемдеуге болады.

Button компоненті— бұл компонент ең көп қолданылатын компоненттер қатарына жатады. Caption басты қасиеті болып табылады. Басты оқиғасы болып OnClick болып табылады. Осы оқиғаға батырманы басқан кездегі орындалатын операторлар жазылады.

ComboBox компоненті-ListBox және Edit компоненттерінің функциясын біріктіреді. Пайдаланушы текстті енгізуге және тізімнен таңдап алуына болады.

Edit компоненті бір жолды текст енгізу үшін немесе  көрсету үшін қолданылады. Тексті енгізіп шығаратын қасиеті Text. BorderStyle  қасиеті арқылы компоненттің түрін көркейтуге болады.AutoSelect қасиеті барлық текст автоматты түрде боялатынын анықтайды. SelLength, SelStart және SelText қасиеттері боялған тексттің өзін анықтайды. MaxLength қасиеті енгізілетін тексттің максимальды ұзындығын анықтайды.

Label компоненті формада әртүрлі жазуларды немесе белгілерді көру үшін компоненті қолданылады. Бұл компоненттегі тізімнен пайдаланушы тек бір ғана жолды таңдай алады. Басты қасиеті Items.

ExcelApplication компоненті— бұл компонент Microsoft Excel программасын шақыру үшін қолданылады.

WebBrowser компоненті-бұл компонент htm кеңеймесінде сақталған құжаттарды көрсету үшін арналған.

 

                                              Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                     Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1. Уэйт М., Прата С., Мартин Д. Язык СИ. Москва: "Мир", 1998 .
2. Фаронов В.В. Москва, изд.” Нолидж ”: “ Работа в среде Delphi ”,2000.
3. Архангельский А.Я. “ Программирование на Delphi - 7 ”-Москва: Бином, 2004./324-328 беттер/.
4. Иванова Т.С, Ничушкина Т.Н, Пугачев Е.К. “ Объектно – ориентирование программирование ”- Москва: изд.МГТУ

Им.Н.Э.Баумана, 2003.

5. Фаронов В.В. “Delphi - 6” Учебный курс – СПБ. Питер,2002.
6. Гофман В.Э, Хоманенко А.Д. “ Delphi - 6 ”-СПБ:БХВ.2001. /95-103 беттер.
7. Емельянова Н.З., Партыка Т.А., Попов И.   Основы построения автоматизированных информационных систем: учебное пособие для студ. СПО. - М: Форум; Инфра-М, 2005.- 416 беттер.
8. Карпова Т.   Базы данных. Модели, разработка, реализация: учеб. пособие. - СПб: Питер, 2002.- 304 беттер.
9. Алгоритмические языки и программирование. Система программирования DELPHI: учеб. пособ. для вузов / разраб. Т.А.Лабзиной. - М: Совр. Гум. Ун-т, 2002.
10. Гайдамакин Н.А.   Автоматизированные информационные системы, банки и базы данных. Вводный курс: учебное пособие. - М: Гелиос АРВ, 2002.- 368 беттер.
11. Основы автоматизированных информационных систем: Автоматизированные информационные системы (АИС): учеб. пособ. для вузов / разраб. В.Н.Кузубовым. - М: Совр. Гум. Ун-т, 2000.
12. Наум В.М. Маркетинг сбыта. http://www.marketing.spb.ru/read/m11/5.htm  
13. Cайт: http://www.planinvestora.info/  
14. Cайт: http://www.kelis.ru/businessplan.asp
15. Сайт: http://hiprog.com/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                         Қосымша

Негізгі бас терезенің коды:

unit Unit1;

interface

uses

  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

  Dialogs, Menus, jpeg, ExtCtrls;

type

  TForm1 = class(TForm)

    MainMenu1: TMainMenu;

    Image1: TImage;

    N1: TMenuItem;

    N2: TMenuItem;

    N3: TMenuItem;

    N4: TMenuItem;

    N5: TMenuItem;

    N6: TMenuItem;

    N7: TMenuItem;

    N8: TMenuItem;

    N9: TMenuItem;

    N10: TMenuItem;

    N11: TMenuItem;

    procedure N3Click(Sender: TObject);

    procedure N4Click(Sender: TObject);

    procedure N5Click(Sender: TObject);

    procedure N7Click(Sender: TObject);

    procedure N11Click(Sender: TObject);

    procedure N6Click(Sender: TObject);

    procedure N8Click(Sender: TObject);

    procedure N10Click(Sender: TObject);

  private

    { Private declarations }

  public

    { Public declarations }

  end;

var

  Form1: TForm1;

implementation

uses Unit2, Unit3, Unit4, Unit8, Unit5, Unit6, Unit7, Unit9, Unit10, Unit11,

  Unit13;

{$R *.dfm}

procedure TForm1.N10Click(Sender: TObject);

begin

form13.show;

end;

procedure TForm1.N11Click(Sender: TObject);

begin

form10.Show;

end;

procedure TForm1.N3Click(Sender: TObject);

begin

Form2.Show;

end;

procedure TForm1.N4Click(Sender: TObject);

begin

Form3.Show;

end;

procedure TForm1.N5Click(Sender: TObject);

begin

Form4.Show;

end;

procedure TForm1.N6Click(Sender: TObject);

begin

Form8.Show;

end;

procedure TForm1.N7Click(Sender: TObject);

begin

Close;

end;

procedure TForm1.N8Click(Sender: TObject);

begin

form1.Hide;

Form11.Show;

end;

end.

Тауарлар формасының енгізу коды:

unit Unit2;

interface

uses

  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

  Dialogs, DB, ExtCtrls, StdCtrls, Grids, DBGrids, DBTables, jpeg, Menus;

 

type

  TForm2 = class(TForm)

    Label1: TLabel;