Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі жанама салықтар

Кепiл берушi кепiлдiк  мүлiктi (тауарды) берген кезде кепiл  берушiдегi салық салынатын айналым  мөлшерi, сатылатын кепiлдiктегi мүлiк (тауар) құны негiзге алынып, бiрақ қосылған құн салығы енгiзiлмей, осы мүлiктi (тауарды) кепiлге салудан алынған заем қаражаты сомасынан төмен емес мөлшерде айқындалады.

Тауарды бөлiп-бөлiп төлеу  шарттарымен өткiзу кезiнде салық  салынатын айналым мөлшерi шарт талаптарымен көзделген барлық тиесiлi төлемдер ескерiле отырып анықталады.

Yшiншi тұлға үшiн төлеуге  байланысты қызметтер көрсетiлген  кезде салық салынатын айналымның  мөлшерiне комиссиялық сыйақы қосылады.

Салық салынатын айналым  мөлшерiне акцизделетiн тауарлар мен  қызмет түрлерi бойынша акциз сомалары енгiзiледi.

Қосылған құн салығы бойынша есепке жатқызу көзделмеген тауарлар сатып алынған күні қолданыста болған салық заңнамасына сәйкес оларды қосылған құн салығы бойынша есепке жатқызу көзделмеген тауарларды өткiзу кезiнде салық салынатын айналым мөлшерi тауардың өткiзiлу құны мен белгiленетiн баланстық құны арасындағы оң айырма ретiнде анықталады.

Лизинг алушының негізгі  қаражат ретінде алуына жататын  мүлікті қайтарымды лизинг шарты  бойынша берудi қоспағанда, қаржы  лизингіне беру кезінде салық  салынатын айналым мөлшері:

1) қаржы лизингінің  шартына сәйкес белгіленген лизингтік төлем мөлшері негізінде, оған сыйақы мен қосылған құн салығы сомасы енгізілместен аталған айналым жасау күніне;

2) барлық мерзімдік  лизингтік төлемдер сомасының  негізінде, оларға алу мерзімі  басталатын күн қаржы лизингінің  шартына сәйкес мүлікті лизинг алушыға берген күнге дейін белгіленген сыйақы мен қосылған құн салығы сомасы енгізілместен аталған айналым жасау күніне;

3) қаржы лизингі шарты  бойынша алынуға жататын барлық  лизингтік төлемдердің жалпы  сомасы және оларға сыйақы мен қосылған құн салығы сомасы енгізілместен, осы шарт бойынша өткізу жөніндегі айналым жасаудың алдындағы күніне келетін салық салынатын айналымдар мөлшерінің сомасы ретінде белгіленетін салық салынатын айналым мөлшері арасындағы айырма ретінде аталған айналым жасау күніне белгіленеді.

8-1. Лизинг алушы (сатушы) негiзгi құрал ретiнде алуға тиiстi мүлiктi қайтарымды лизинг шарты  бойынша беру кезiнде өткiзу  бойынша айналым мөлшерi айқындалады. 

9. Көлік экспедициясының шарты бойынша қызмет көрсету кезінде экспедитордағы салық салынатын айналым мөлшері оның сыйақысы негізінде айқындалады.

 

2.3. Қосылған құн салығын есептеу және төлеу тәртібі

Салық салынатын айналым  бойынша бюджетке төленуге тиiс қосылған құн салығының сомасы салық салынатын  айналым бойынша есептелген қосылған құн салығының сомасы мен есепке жатқызылған салық сомасы арасындағы айырма ретiнде анықталады.

Ауыл шаруашылығы шикізатын  қайта өңдеуді жүзеге асыратын ұйымдар  қосылған құн салығын төлеуді  белгіленген тәртіппен жүргізеді.

Ауыл шаруашылығы шикізатын  қайта өңдеуді жүзеге асыратын ұйымдарға  бір мезгілде мынадай талаптарға сәйкес келетін:

1) қоғамдық тамақтану  саласындағы қызметті қоспағанда, жылдық жиынтық табысының кемінде  90 процентін мына қызмет түрлерін:

• ет және ет өнімдерін өндіруді;
• жемістер мен көкөністерді қайта өңдеуді және консервілеуді;
• өсімдіктер мен жануарлар майын өндіруді;
• сүтті қайта өңдеу мен ірімшік өндіруді;
• ұн-жарма өнеркәсібі өнімдерін өндіруді;
• жануарлар үшін дайын жемшөп өндіруді;
• нан өндіруді;
• балалар тағамын және диеталық тағам өнімдерін өндіруді жүзеге асыру нәтижесінде алынуға тиіс (алынған) табыстар құрайтын;

2) шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимін қоспағанда, арнаулы салық режимдерін қолданбайтын;

3) акцизделетін өнімді  өндіру, қайта өңдеу және өткізу  жөніндегі қызметті жүзеге асырмайтын  ұйымдар жатады.

Есептелген қосылған құн салығына салық сомасы 70 процентке азайтылады.

Қосылған құн салығының  ставкасы 14 процентке тең болады және салық салынатын айналым  мөлшерiне қолданылады.

Салық салынатын импорт бойынша қосылған құн салығының ставкасы белгiленген салық салынатын импорт мөлшерiнiң 14 процентiне тең болады.

Жеке тұлғалар оңайлатылған тәртiппен өткiзетiн тауарлар импорты  кезiнде қосылған құн салығын  жиынтық кедендiк төлем құрамында  төлей алады, оның мөлшерi Қазақстан  Республикасының кеден заңдарына  сәйкес айқындалады.

белгіленген жағдайларды қоспағанда, қосылған құн салығын төлеушінің қалауы бойынша күнтізбелік ай не тоқсан қосылған құн салығы бойынша салық кезеңі болып табылады.

Егер алдыңғы тоқсан үшiн бюджетке төленуге тиiс қосылған құн салығының орташа айлық сомасы 1000 айлық есептiк көрсеткiштен астам болса, онда салық кезеңi күнтізбелік ай болып табылады.

Ауыл шаруашылық өнiмiн  өндiрушi заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық режимiн қолданатын қосылған құн салығын төлеушiлер  үшiн аталған арнаулы салық  режимiнiң күшi қолданылатын қызметтi жүзеге асырудан бюджетке төленуге тиiс қосылған құн салығы бойынша салық кезеңi салық жылы болып табылады.

Басқа да қызмет түрлерiн  жүзеге асырудан бюджетке төленуге тиiс  қосылған құн салығы бойынша салық  кезеңi Қазақстан Республикасының салық кодексіне сәйкес айқындалады.

Қосылған құн салығын төлеушi әрбiр салық кезеңi үшiн қосылған құн салығы бойынша декларацияны салық кезеңiнен кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрмей табыс етуге мiндеттi.

Ауыл шаруашылық өнiмiн  өндiрушi заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық режимiн қолданатын қосылған құн салығын төлеушiлер әр тоқсан үшiн қосылған құн салығы бойынша декларацияны есептi тоқсаннан кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрмей табыс етуге мiндеттi.

Декларациямен бiрге салық  кезеңi iшiнде сатып алынған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) бойынша шот-фактуралардың тiзiлiмi табыс етiледi. Шот-фактуралар тiзiлiмiнiң нысанын уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.

Қосылған құн салығын төлеушi қосылған құн салығы бойынша декларацияны тапсыру үшiн мерзiмi белгiленген күнге дейiн немесе сол күнi бюджетке әрбiр салық кезеңi үшiн салық төлеуге мiндеттi.

Аталған жағдайларда салық төлеушi төлеуге тиiс қосылған құн салығын қоспағанда, импортталатын тауарлар бойынша қосылған құн салығы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiм бойынша кеден iсi мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен, кеден төлемдерiн төлеу үшiн Қазақстан Республикасының кеден заңдарында белгiленген күнi төленедi.

Импортталатын тауарларға қосылған құн салығын төлеу мерзiмi тәртiппен өзгертiлуi мүмкін.

 

 

ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ

 

 

 Пайдаланылған әдебиеттер:

 

1. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексі, Алматы, 2008 жыл
2. Бухгалтер бюллетені №23, маусым 2008 жыл
3. Бухгалтер бююлетені №33, тамыз 2008 жыл
4. Бухгалтер бюллетені №20, мамыр 2008 жыл
5. Бухгалтер бюллетені №16, сәуір 2008 жыл
6. Бухгалтер бюллетені №10, наурыз 2008 жыл
7. Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. «Салық және салық салу» Алматы, 2008 жыл
8. В.Г Князева Д. Г.Черника «Налоговая системы зарубежных стран» Закон и право , 1997 г
9. Карагусова Г.Д. «Налоги : сущность и пракика использования» Алматы 1994 г